Salomea Kruszelnicka
KRUSZELNICKA, Krusceniski [ukr. Соломія Крушельницька], Salomea, zamężna Riccioni (23 września 1873 Biała pod Tarnopolem[1] – 16 listopada 1952 Lwów), śpiewaczka. Była córką Ambrożego Kruszelnickiego, księdza unickiego, i Bronisławy z Mianowskich.
Ukrainka, brała udział w narodowym ruchu ukraińskim na terenie Galicji. Ukończyła konserwatorium lwowskie w klasie Walerego Wysockiego. Pierwszy raz śpiewała publicznie 13 kwietnia 1892 na koncercie galicyjskiego Tow. Muz. w sopranowej partii solowej oratorium Mesjasz. Debiutowała 15 kwietnia 1893 w teatrze lwowskim w partii Leonory (Faworyta), 30 maja tego roku śpiewała partię Santuzzy (Rycerskość wieśniacza).
Następnie wyjechała na dalsze studia do Włoch (była uczennicą Fausty Crespi). Po powrocie do Lwowa 8 maja 1894 śpiewała partię Małgorzaty (Faust) i występowała na scenie lwowskiej do lutego 1895, m.in. w partiach Aidy (Aida), Hanny (Straszny dwór), Seliki (Afrykanka), Amelii (Bal maskowy), Halki (Halka), Micaeli (Carmen).
W sez. 1895/96 występowała w Odessie, 1896/97 we Włoszech, 1897 w Chile. W 1898–1902 należała do zespołu Warszawskich Teatrów Rządowych (debiut – 4 października 1898 w partii Aidy, ostatni występ 23 grudnia 1902 w partii Amelii – Bal maskowy); miała najwyższą pensję ze śpiewaczek opery warszawskiej.
W 1902 wyjechała na występy do Włoch, Petersburga i Paryża, w kwietniu 1903 śpiewała gościnnie we Lwowie, potem znowu we Włoszech, 17 lutego 1904 wystąpiła w mediolańskim Teatro alla Scala w tyt. partii w premierze nowej opery Pucciniego Madame Butterfly[2]. W sez. 1904/05 śpiewała nadal we Włoszech, w 1905 koncertowała w Krakowie, w 1906/07 należała do zespołu Teatro alla Scala, gdzie śpiewała m.in. partie Salome (Salome) i Izoldy (Tristan i Izolda), w 1907 wyjechała do Buenos Aires, w 1909 występowała w Teatro alla Scala, 1910 znowu w Buenos Aires.
W tym roku poślubiła adwokata Cezara Riccioni i przyjęła obywatelstwo włoskie. W następnych latach koncertowała w dalszym ciągu na scenach włoskich, z żadną jednak nie była związana trwale (w 1915 np. brała udział w premierze Fedry w Teatro alla Scala, 1920 śpiewała w Neapolu).
W 1936 koncertowała jeszcze we Lwowie, gdzie po II wojnie światowej zamieszkała na stałe i była profesorką miejscowego konserwatorium.
Kruszelnicka posiadała wspaniale wyszkolony wysoki mezzosopran, bardzo dobre warunki zewnętrzne oraz powszechnie przyznawany wybitny talent aktorski. Szczególne uznanie zdobyła w tyt. partii opery Hrabina . Należała do najwybitniejszych artystek operowych końca XIX w. i początku XX wieku.
Bibliografia
EdS VI (il.); Korolewicz-Waydowa; Okręt; Owerłło; Pajączkowski: Teatr lwow. (il.); PSB XV (J. Pudełek); Sławetna spiwaczka, Lwiw 1956; SMP; TE; EMTA 1898 nr 41, 1899 nr 10 (il.), 47, 1901 nr 12 (il.), 1904 nr 37, 1905 nr 7–15.
Ikonografia
L. Siemieńska: Portret, olej, repr. Tyg.ilustr. 1902 nr 29; S. Lentz: K. jako Hrabina (Hrabina), rys., repr. Tyg. ilustr. 1898 nr 46; Fot. pryw. i w rolach – MTWarszawa. ISPAN, SPATiF Muz. im. A. Mickiewicza, Warszawa.
Nagrania
Arie z oper (Afrykanka, Aida, Halka, Madame Butterfly, Mefistofeles, Tosca, Walkiria) – Red. Muz. PR; Arie z oper (Halka, Madame Butterfly) – Polskie Nagrania.
Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1765–1965, PWN Warszawa 1973
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.
Przypisy
- ^ Informacja błędna. Kruszelnicka urodziła się we wsi Bielawińce pod Buczaczem. Od 1878 rodzina zamieszkał we wsi Biała pod Tarnopolem. [Przypis red.]
- ^ Informacja błędna. 17 lutego 1904 w prapremierze Madame Butterfly , która bywa określana jako „największa klapa w historii opery”, partię Cio-Cio-San śpiewała Rosina Storchio. Kruszelnicka została zaproszona do zastąpienia jej w poprawionej wersji opery, która miała premierę 28 maja 1904 w Teatro Grande w Brescii. Jej występ w roli Cio-Cio-San uznano za jedną z przyczyn sukcesu tej inscenizacji. [Przypis red.].
Salomea Kruszelnicka śpiewa Un bel di vedremo z Madame Butterfly Pucciniego
Nagranie z 1912.
Uzupełnienia bibliograficzne
- Галина Тихобаєва, Ірина Криворучка, Соломія Крушельницька. Міста і слава, Львів, 2009
- Anna Korzeniowska-Bihun, Genderowy i narodowy dyskurs w biografii Salomei Kruszelnickiej [w:] Nowe historie 02. Nowe biografie, Warszawa 2012; wersja online
