Adam Bilski
BILSKI Adam (28 XII 1896 Łódź - 16 IX 1967 Poznań), aktor, scenograf. Był synem Andrzeja B. i Małgorzaty z domu Karolak, mężem Antoniny z Sowackich. Gimnazjum ukończył w Łodzi. Po maturze, w 1915 powołany do wojska ros., dostał się do niewoli niemieckiej. Jako jeniec wojenny od 1916 przebywał w Berlinie, gdzie nast. uczył się w szkole zdobniczej i brał udział w przedstawieniach amat. tamtejszej Polonii. Po wojnie wrócił do kraju, wstąpił jako ochotnik do Wojska Pol. i organizował wojskowy t. amatorski w swej jednostce w Łodzi. Kontynuował studia malarsko-dekoracyjne, interesując się szczególnie scenografią, pocz. w Łodzi, potem u W. Drabika w Warszawie. W 1921 zdał eksternistyczny egzamin aktorski, a w drugiej poł. t.r. debiutował jako aktor na scenie T. Miejskiego w Łodzi. W 1922 występował w T. Narodowym w Poznaniu, w sez. 1923/24 był na etacie suflera w T. Narodowym w Toruniu (tu powstały pierwsze jego prace dekoratorskie); z kolei pracował w T. Polskim w Katowicach i Bagatela w Krakowie. W 1925 zaangażował się do T. Polskiego w Poznaniu i pozostał w nim do 1939 (prawdopodobnie niekiedy angażował się też do innych teatrów, np. w sez. 1926/27 zapewne był rekwizytorem w T. Miejskim w Sosnowcu). We wrześniu 1939, podczas oblężenia Warszawy brał udział w jej obronie walcząc w szeregach Batalionów Robotniczych. Po powrocie do Poznania, w grudniu 1939 został wysiedlony z rodziną do Ostrowca Świętokrzyskiego, gdzie spędził okres okupacji pracując jako plastyk w fabryce porcelany w Ćmielowie. W 1945 powrócił do T. Polskiego w Poznaniu i pracował w nim stale (od 1949 także w T. Nowym i Komedia Muzyczna) do emerytury, tj. do 1 IX 1964. Najdłużej (ponad trzydzieści lat) związany był z Poznaniem. W T. Polskim był nie tylko aktorem i scenografem, pełnił również okresowo funkcje suflera lub inspicjenta. Grał rzadko, niewielkie role, m.in. takie, jak: Woltymand ("Hamlet"), Żebrak ("Don Juan" Moliera), Wojtek ("Wesele"), Doktor Jellinek ("Kapitan z Koepenick"), Bartłomiej ("Krakowiacy i Górale"), Jan ("Śluby panieńskie"), Śmigalski ("Zemsta"). Najważniejsze jego prace scenograficzne: "Dwa tygodnie w "Raju" (1951), "Krotofila o Mistrzu Pathelin" (1952), "Bancroftowie" (1952), "Stefan Czarniecki i jego żołnierze" (1953), "Romantyczni" (1955), "Szkoła kobiet", "Skiz" (1956).
Poza pracą w teatrze zajmował się twórczością plastyczną. Uprawiał gł. grafikę (linoryt) i rysunek, także akwarelę. Znany był przede wszystkim jako utalentowany rysownik-karykaturzysta i ilustrator (jeszcze w 1. trzydziestych uczył się rysunku u L. Wyczółkowskiego). Przez wiele lat, w okresie międzywojennym, dzienniki pozn. zamieszczały jego karykatury (w tym wiele teatr.). Od 1945 ukazywały się jego ilustracje do fraszek i felietonów drukowanych w "Głosie Wielkopolskim".
Bibl.: Almanach 1967/68; Kwaskowski; Żywot: Dwadzieścia sezonów; Głos Wielk. 1967 nr 221; Kron. m. Poznania 1968 nr 4 s. 112 (il.); Afisze, Uniw. w Poznaniu; Afisze, programy i wycinki prasowe, IS PAN; Akta (tu fot.), ZASP.
Ikon.: Fot. - MTWarszawa.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994
