Osoby

Rabski Władysław
Pseud. i krypt.: Gelistan Marjusz; Kaprys; Lector; Mariusz; Marjusz ski; Puk; R.; (R.); Sulla; W. R.; (W. R.).
Ur. 27 IV1865 w Kępnie, zm. 31VII 1925 w Warszawie.
Krytyk teatralny i literacki, publicysta, pisarz, poeta, dramaturg, tłumacz.
Był synem Maurycego (sędziego powiatowego) i Wiktorii z Korytkowskich. Ukończył progimnazjum w Kępnie, naukę kontynuował w poznańskim Gimnazjum św. Marii Magdaleny, tu zaprzyjaźnił się z Janem Kasprowiczem. Relegowany z gimnazjum za udział w tajnym stowarzyszeniu patriotycznym przeniósł się do Wągrowca (wywarł tu silny wpływ na Stanisława Przybyszewskiego; przyjaźń zmieniła się szybko w rywalizację), gdzie w 1888 zdał maturę. Następnie podjął studia na wydziale filozoficznym uniwersytetu berlińskiego (studiował slawistykę, historię sztuki i filozofię). W Berlinie uczestniczył w powstaniu Freie Bühne; obracał się w kręgach artystycznych, m.in. poznał Gerharta Hauptmanna; stąd wysyłał artykuły do prasy warszawskiej i poznańskiej. W 1892 po uzyskaniu tytułu doktora filozofii (dysertację pisał pod kierunkiem Aleksandra Brücknera; wydał drukiem w Berlinie 1892: "Über die Satiren des Christoph Opaliński") przeniósł się do Poznania. W latach 1892-1894 pracował w redakcji "Dziennika Poznańskiego", po czym został redaktorem naczelnym nowo powstałego "Przeglądu Poznańskiego" (1.04.1894-29.12.1896); w obu tych periodykach publikował głównie felietony i recenzje teatralne. Równocześnie angażował się w działalność Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk i Towarzystwa Gimnastycznego Sokół, troszczył się o poziom przedstawień teatru amatorskiego przygotowywanych na imprezy Sokoła. Od 1898 był członkiem tajnej organizacji - Ligi Narodowej. Po zamknięciu "Przeglądu Poznańskiego" przeniósł się do Warszawy, by po krótkiej współpracy z "Wiekiem" związać się na stałe z "Kurierem Warszawskim", w którym zajmował się teatrem, wystawami malarskimi, rzeźbiarskimi i zamieszczał stałe felietony, ok. 1905 zaangażował się dodatkowo w dział polityczny. Publikował również w "Ateneum", "Bluszczu", "Kurierze Polskim", "Tygodniku Ilustrowanym", "Wędrowcu" i in., a także w prasie niemieckiej. W 1906 ożenił się z Zuzanną Krausharówną (poetką i publicystką), ich mieszkanie (Krakowskie Przedmieście 5) stało się miejscem spotkań znanych osób ze środowiska artystycznego, teatralnego i literackiego. Rabski przyjaźnił się m.in. z Franciszkiem Nowickim, Władysławem Reymontem, Kazimierzem Tetmajerem, szczególnie cenił Henryka Sienkiewicza, niechętnie zaś odnosił się do Stanisława Przybyszewskiego i Stanisława Brzozowskiego.
W 1915 zamieszczał w "Kurierze Warszawskim" artykuły dotyczące sytuacji w Niemczech, toteż w lipcu tego roku - przed wkroczeniem wojsk niemieckich do Warszawy - obawiając się represji, przeniósł się do Petersburga. Następnie udał się do Sztokholmu, gdzie również publikował antyniemieckie artykuły. Po powrocie do Petersburga objął funkcję współredaktora endeckiego "Dziennika Polskiego". W połowie 1918 udało mu się wydostać z Rosji, ledwie tydzień po powrocie do Warszawy został aresztowany przez policję niemiecką i osadzony w Cytadeli. Uwolniony po 11 listopada tegoż roku, ponownie nawiązał współpracę z "Kurierem Warszawskim", w którym publikował felietony polityczne; w 1925 część z nich wydał w tomie "Walka z polipem". Jego związek z Narodową Demokracją wpłynął też na ocenę współczesnej literatury i sztuki (występował przeciw nowym kierunkom, zwalczał skamandrytów). Przez trzy miesiące jako ochotnik brał udział w wojnie polsko-radzieckiej (1920). W 1922 z ramienia Narodowej Demokracji został wybrany do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej I kadencji.
Zmarł 31 VII 1925 w Warszawie, pochowany na Powązkach. W kościele parafialnym w Kępnie znajduje się poświęcona mu tablica pamiątkowa (wmurowana w 1927).
Prócz licznych recenzji teatralnych i felietonów dorobek Rabskiego obejmuje wiersze i opowiadania (pisane już od lat gimnazjalnych) oraz utwory dramatyczne, okolicznościowe prologi i tłumaczenia dramatów. Ceniono jego talent, wiedzę i metodę, wypracowaną na studiach oraz porywający barwnością język. Wykazywał się temperamentem, pisał szybko i błyskotliwie; potrafił doskonale uchwycić sens omawianych tekstów. Wiele z wypowiedzi Rabskiego przyjmowało ton polemiczny. Jego felietony cieszyły się dużą poczytnością. Owacyjnie przyjęto dramaty "Asceta" ("jędrność formy przy nikłym motywie dramatycznym") i "Zwyciężonego" (chwalono znakomitą kompozycję, niezwykły nerw dramatyczny i nowatorski charakter). Współcześni podziwiali R. za własne zdanie i wierność wyznawanym dogmatom. W swych dramatach (np. w "Zwyciężonym") akcentował poglądy polityczne, kosztem - co podkreślali krytycy - odsunięcia poczucia artyzmu na dalszy plan.
W tekstach krytycznych Rabskiego widać rozległy kontekst analityczny, odwołania do współczesnych dyskusji o realizmie i naturalizmie. Wiele tu odniesień do dramaturgii francuskiej, niemieckiej, angielskiej czy "wojowniczej północy" i do teatru oraz aktorstwa europejskiego (bronił Isadorę Duncan; ze względów narodowych wzywał do bojkotu przybyłego do Warszawy teatru Maxa Reinhardta). Za cenne uznać należy wnikliwe studium o G. Hauptmannie (indywidualizm, doskonała kompozycja, przestrzeganie prawideł artyzmu i doktryna naturalistyczna, inspiracje H. Ibsenem i A. Strindbergiem). Ważne miejsce zajmują też rozważania o dramacie historycznym (opowiadał się za dwoma modelami: 1. witrażowym/wizjonerskim, wywodzącym się od Stanisława Wyspiańskiego; 2. ilustracyjnym/ pouczającym). Cenne były jego uwagi o komedii i farsie (akcentował m.in. zawiłości terminologiczne). Niekiedy ocenę spektaklu traktował jako pretekst do rozważań o modelach współczesnego teatru (np. w rec. "Ponad śnieg" . Stefana Żeromskiego zawarł przemyślenia dotyczące Konstantego Stanisławskiego). U Wyspiańskiego ("Sędziowie" i "Klątwa") dostrzegał związek z dramatem greckim i echa twórczości Lwa Tołstoja.
Dostrzegał rozmijanie się oczekiwań krytyki z gustami przeciętnego odbiorcy. Pisał: "Teatr staje się potrzebą tłumu i tłum mu prawa narzuca. Losami jego częściej kieruje przedsiębiorca-spekulant, niż artysta kochający arystokratyczne wyżyny sztuki" ("Przegląd Poznański" 1896, nr 48, s. 537). Podkreślał różnice między oczekiwaniami publiczności polskiej (zwłaszcza poznańskiej i warszawskiej) a londyńskiej czy berlińskiej. Widział zależność demokratyzacji teatru od demokratyzacji społeczeństwa. Przyczyn niepowodzenia dramatów upatrywał w niefortunnych tłumaczeniach, w braku dbałości o logikę czy w niewyszukanym humorze. Wskazywał też na problemy inscenizacyjne (m.in. nieprzekładalność fragmentów dramatów, pociągającą za sobą ich usuwanie).
Opowiadał się za sceną popularną z repertuarem dla masowej publiczności (chwalił królową "fars polskich" Ryszarda Ruszkowskiego "Jadzię"); brak rodzimych krotochwil proponował rekompensować sztukami Michała Bałuckiego. Raził go brak "prawdziwego tchnienia wsi polskiej", dostrzegał nikłe odwołania do rodzimego folkloru i brak indywidualizacji narodowej (Leopold Staff "Południca") czy koncentrowanie się na "sensacji filmowej" (S. Żeromski "Biała rękawiczka'). Emocjonalny ton pojawił się np. w opinii o nieudanej przeróbce noweli "Hania" Henryka Sienkiewicza - "ośmielam się zawołać: [] Panie dyrektorze! zlituj się nad teatrem" ("Przegląd Poznański" 1895, nr 50, s. 599).
Piętnował nadużywanie tanich chwytów patriotycznych i stosunek dyrekcji do aktorów (teatr "suszarnią młodych talentów"). Raziły go liczne uchybienia inscenizacji ("flet za kulisami był okropny, a światło księżyca opromieniające przy oknie twarz Otella raziło bengalską jaskrawo-ścią", "Przegląd Poznański" 1894, nr 35, s. 11). Skrzętnie odnotowywał w przedstawieniach udane scenografie i kostiumy. Rzadko i ogólnikowo wypowiadał się o roli reżysera, więcej miejsca poświęcał ocenie aktorów (głosił pogląd, iż dobra gra może zrekompensować uchybienia wystawianej sztuki). Chwalił szczery liryzm i dopracowanie roli (Eleonora Królikowska), starannie wycieniowanie roli (Jan F. Jakubowski w "Balladynie"); komplementował elegancję i wdzięk (Ewelina Wróblewska) czy temperament i pieszczotliwy szczebiot (Adolfina Zimajer).
Wiele miejsca znalazły uwagi dotyczące Heleny Modrzejewskiej ("czar geniuszu", "blask renesansowego piękna"). Aprobata, lecz i pewna uszczypliwość znalazły się w ocenie Bolesława Leszczyńskiego. Wśród negatywnych cech wymieniał zwłaszcza wymuszoną i sprawiającą wrażenie chaosu grę oraz "chropowatość i szorstkość" w głosie aktora.
Był czołowym krytykiem teatralnym w Warszawie, zwłaszcza do wybuchu pierwszej wojny światowej. Z ocenami Rabskiego liczyli się zarówno aktorzy i dramatopisarze (m.in. Gabriela Zapolska), jak i publiczność.

Bibliografia
Bibliografia podmiotowa:
a/ ogólna
"Głos" 1890-1893, 1897; "Dziennik Poznański" 1890-1894, 1907-1909, 1922-1925; "Tygodnik Mód i Powieści" 1891-1893; "Głos Narodu" 1893, 1896, 1903, 1923-1924; "Goniec Wielkopolski" 1893-1894; "Dzien. Chicagowski" 1894, 1905, 1907, 1910, 1912; "Kurier Lwowski " 1894-1895; "Gazeta Warszawska" 1894, 1901, 1920. 1923, 1925; "Przegląd Poznański" 1894-1896; "Dzien. Kr." 1896; "Kurier Codz." 1896, 1905; "Ateneum" 1897; "Kurier Warszawski" 1897-1915, 1918-1925; "Tygodnik Ilustrowany" 1897-1898, 1901-1903, 1907-1909, 1912-1915; "Wiek" 1897-1899; "Gaz. Nar." 1898, 1901, 1903; "Wiek Ilustrowany" 1900, 1903; "Echo Muzyczne Teatralne i Artystyczne" 1901; "Kurier Pol." 1901-1905; "Kurier Poranny" 1901; "Kurier Teatralny" 1901-1902; "Kraj" 1902 i dodatek: "Życie i Sztuka"; "Bluszcz" (1903-1904, 1907); "Wędrowiec" 1903-1904; "Ilustracja Polska" 1904; "Gaz. Polska" (Chicago 1907); "Scena i Sztuka" 1908; "Głos Warszawski " 1909; "Literatura i Sztuka. Dodatek do Dziennika Poznańskiego" 1909; "Biblioteka Warszawska" 1910; "Ilustrowany Kurier Codzienny" 1917, 1923; "Przegląd Teatralny i Kinematograficzny" 1921-1922; "Dzien. Pol." 1922-1925; "Goniec Kr." 1922-1923.
Rabski prowadził następujące działy w poszczególnych czasopismach:
"Głos" 1890: "Ruch umysłowy w Poznańskiem " 1897 nr 12-15; "Tygodnik Mód i Powieści" 1891: "Z tygodnia "; "Przegląd Poznański" 1894 (rec. teatr.; stały felieton "Na wyłomie " oraz "Gerhart Hauptmann. Studium" 1894 nr 15-18); 1895-1896: "Z estrady i sceny", 1896: "Na wyłomie "); "Kurier Warszawski" 1897-1915, 1918-1925 (tu m.in. stałe działy: "Z salonów artystycznych" 1897-1900; "Listy z Krakowskiego Przedmieścia" 1899-1903; "O czym mówią?" 1900-1905; "Przegląd prasy zagranicznej" 1904, 1906; "Zza kulis" 1903-1905; "Z teatru" 1903-1915; 1918-1925; "Kartki ulotne" 1919-1925 oraz artykuły i opowiadania); "Tygodnik Ilustrowany" 1897: "Z tygodnia na tydzień"; "Wiek" 1897-1899: "Kronika", "Na dobie"; "Wiek Ilustrowany" 1900: "Na dobie"; "Bluszcz" 1903-1904, 1907 (tu m.in. artykuł "O kobietach Ibsena. Odczyt wygłoszony w Sali Filharmonii Warsz." 1903 nr 8-13).
b/ szczegółowa
Druki zwarte:
Teatr po wojnie. Premiery warszawskie 1918-1924, Warszawa 1925
Zawartość tomu: rec.: 1918: "Raptus puellae" Z. H. Morstin; "Rycerz z łabędziem" B. Winawer; "Pani chorążyna" S. Krzywoszewski; 1919: "Pan Poseł" M. Fijałkowski; "Polityka" W. Perzyński; "Maria Leszczyńska" T. Konczyński; S. Żeromski ["Ponad śnieg" i "Biała rękawiczka"]; 1920: "Pomsta" W. Orkan; "Południca" L. Staff; "Miłosierdzie" K. H. Rostworowski; "Pocałunek wojny" S. Kiedrzyński; "Pułaski w Ameryce" A. Nowaczyński; "Kolombina" S. Krzywoszewski ["Kurier Warszawski" 1920, nr 52]; "Papierowy kochanek" J. Szaniawski; 1921: "Wojna i miłość" W. Chełmicki; "Biała rękawiczka" S. Żeromski; "Szał" S. Krzywoszewski ["Kurier Warszawski" 1921, nr 137]; "Księga Hioba" B. Winawer; "Przechodzień" B. Katerwa ["Kurier Warszawski" 1921, nr 94 ]; "Oczy księżniczki Fatmy" S. Biedrzyński ["Kurier Warszawski" 1921, nr 168]; "Balwierz zakochany" Z. Kawecki, ["Kurier Warszawski" 1921, nr 193]; "Zawód" M. Szukiewicz; "Lancet" W. Jastrzębc-Zalewskiego; "Dzieje salonu" K. Wroczyński; "Wierna kochanka" M. Fijałkowskiego "Kurier Warszawski" 1921, nr 338];1922: "Ogród młodości" T. Rittner; "Sowizdrzały" W. Bunikiewicz [toż: "Kurier Warszawski" 1922, nr 16]; "Bolszewicy" W. Sieroszewski; "Straszne dzieci" K. H. Rostworowski; "Judasz" K. Przerwa-Tetmajer [toż: "Kurier Warszawski" 1922, nr 140]; "Sublokatorka" A. Grzymała-Siedlecki; "Tragedia Eumenesa" T. Rittner; "Zmartwychwstanie" K. H. Rostworowski; "Zabawa w miłość" S. Biedrzyński [toż: "Kurier Warszawski" 1922, nr 354]; "Popas króla jegomości" A. Grzymała-Siedlecki; 1923: "Lekkoduch" J. Szaniawski; "Historia nie z prawdziwego zdarzenia" S. Krzywoszewski (toż: "Kurier Poranny" Warszawa,1923, nr 17-18); "Dom Magdaleny" T. Konczyński; "Turoń" S. Żeromski; "Rycerz powietrza" T. Rittner; "Ptak" J. Szaniawski; 1924: "Cudowne medium" S. Kiedrzyński (toż: "Kurier Warszawski" 1924, nr 59]; "Żywy Buddha"["Żywy Budda"] A. Ossendowski; "Malowana żona" M. Samozwaniec; "Szofer Archibald" M. Pawlikowska.
Recenzje:
"Przegląd Poznański" 1894: nr 5, s. 11-12 ["Myszy bez kota" Jordan (J. Wieniawski)]; nr 27, s. 11 ["Bajczarki" M. Bałucki]; nr 28 ["Maruder" S. Graybnera], nr 29 ["Ciotka Karola" T. Brandon Thomas], nr 35 [koncert, występy B. Leszczyńskiego, "Otello"]; nr 36 s. 11 [występ B. Leszczyńkiego]; nr 37 ["Król Lear" W. Shakespeare]; nr 40 ["Górą nasi" K. Zalewski]; 1895: nr 3-5 [występy H. Modrzejewskiej, cz. I-III]; nr 14 ["Harde dusze", Z. Sarnecki, wg powieści E. Orzeszkowej "Bene nati"]; nr 43, s. 516 [Przedstawienie jubileuszowe; dwa wieczory: "Śluby panieńskie" A. Fredro i "bukiet artystyczny": "Dzika różyczka" J. Bliziński, scena więzienna z "Mazepy" J. Słowackiego, akt 2. "Domu otwartego" J. Blizińskiego]; nr 46 ["Balladyna" J. Słowacki]; nr 50, s. 599 ["Hania" wg powieści H. Sienkiewicza]; 1896: nr 2, s. 22 [Wieczór Fredrowski]; nr 7, s. 83 ["Wanda" F. Wężyk]; nr 8, s. 90 ["Czarne diabły" W. Sardou]; nr 13, s. 153 ["Szczęście w zakątku", H. Sudermann]; nr 14, s. 165 ["Wilk i owce" Jordan (J. Wieniawski)]; nr 18, s. 210 ["Kaśka Kariatyda" G. Zapolska]; nr 41, s. 482 ["Sprawa kobiet" M. Bałucki]; nr 43, s. 499 ["Zbójcy" F. Schiller]; nr 44, s. 506 ["Syn" K. Zalewski]; nr 46, s. 522 ["Odgrzewana miłość" Żegota- Krzywdzic (M. Dzikowski)]; nr 47, s. 531 ["Spirytyści" G. Mosera]; nr 48, s. 537 ["Popychadło" J. Szutkiewicz]; nr 49, s. 546 ["Walka motyli" H. Sudermann]; nr 50, s. 553 ["Śmierć cywilna" P. Giacometti].
"Literatura i Sztuka. Dodatek do Dziennika Poznańskiego" 1909: nr 5, s. 73 [Teatry warszawskie: "Magdalena" G. Dawis]; nr 9, s.140-141 [T. warszawskie, T. Letni: "Ewa Frank" S. Kozłowski]; nr 25, s. 395- 6 [T. warszawskie: "Sędziowie" S. Wyspiański]; 1913: nr 43; s. 12-14 [T. warszawskie, "Nietoperze" E. Lubowski, "Siostra Helena" J. Engel].
"Kurier Warszawski" 1902: nr 2, dod. poranny ["Damy i huzary" A. Fredro]; nr 137, s. 1-2 [T. Rozmaitości - Z. Mellerowa: "Wdowa z Efezu"]; nr 198, s. 6 [T. Letni: "Intryga i miłość" F.Schiller]; 1904: nr 86, s. 2-4 [T. Rozmaitości : "Tęcza" S. Krzywoszewski, "Odludki i poeta" A. Fredro]; nr 310 s. 2-3 [T. Wielki: "Upiory" H. Ibsen]; nr 337, s. 1-3 ["W małym dworku" T. Rittner];1905: nr 17, s. 2-3 [T. Wielki, "Lekkomyślna siostra" W. Perzyński]; nr 126, s. 1-2 [T. Rozmaitości, "Sonata" A. Kisielewski]; nr 214, s. 2-3 [T. łódzki w Filharmonii: "Szał" A. Strindberg]; 1906: nr 128, s. 1-2 [T. Wielki, pierwsze przedstawienie Teatru dramatycznego z Moskwy], nr 131, s. 9 ["Wesele" S. Wyspiański]; 1907: nr 347, s. 2-4 ["Bolesław Śmiały" S. Wyspiański]; nr 277 s. 2-3 [T. Wielki: "List żelazny" A. Małecki]; nr 291 s. 1-4 [T. Wielki: "Jadwiga" ("Jadwiga, królowa polska") z muzyką K. Kurpińskiego, libretto J. U. Niemcewicz] nr 347, s. 2-4. [T. Wielki: "Bolesław Śmiały" S. Wyspiański]; 1908: nr 329, s. 4 [T. Rozmaitości, "Pan Damazy" J. Bliziński]; 1909: nr 247, s. 2-3.[T. Letni: "Sędziowie" S. Wyspiański]; 1910: nr 315, s. 3-5 [T. Rozmaitości: "Gody życia" S. Przybyszewski]; 1911: nr 269, s. 2-4 [T. Wielki: "Ponad siły" B.M. Björnson ; przekład J. Kasprowicz]; 1913: nr 78, s. 3-4 [T. Rozmaitości: "Topiel" S. Przybyszewski]; 1915: nr 77, dodatek poranny, s. 3-4 [T. Polski: "Gwałtu, co się dzieje" A. Fredro]; nr 157, s. 2-3[T. Polski: "Don Juan" T. Rittner]; 1918: nr 354, s. 3-4, wyd. wieczorne ["Pani chorążyna" S. Krzywoszewski]; 1925: nr 12, s. 6-7, wyd. wieczorne ["W sieci" J.A. Kisielewski].
Utwory dramatyczne:
Apoteoza. Utwór dram. w 1 a.; nie druk. Nowy Korbut XV/359; Simon II/756; Asceta, dram. w 3 a. Teatr [Prem.]: Poznań T. Polski 17 XII 1892.Druk: Poznań 1893 [druk "Dziennik Poznański" ss. 106].
Arch.: Biblioteka im. Raczyńskich, Poznań DkT-3712 (druk, egz, teatr.), B.T.Nar. 333 A /defekt/; Prolog do obchodu uroczystości listopadowej w Teatrze Polskim w Poznaniu. Poznań: Teatr Polski listopad 1893.
[Prem.]: listopad 1893, Teatr Polski, Poznań, (zob. "Dziennik Poznański" 1893 nr 274; "Goniec Wielkopolski" 1893 nr 277).[Teatr]: Poznań, Teatr Popularny listopad 1893. Druk: "Dziennik Poznański" 1893 nr 274; Prolog napisany z okazji Obchodu Mickiewiczowskiego, Poznań: Teatr Polski 10.12.1894. Druk: "Goniec Wielkopolski" 1894 nr 282. [Inny tytuł: W podziemiach Wawelu, Nowy Korbut i Bibliografia dramatu polskiego traktowały mylnie te utwory jako dwa niezależne teksty. Nowy Korbut XV/ 359; Simon , II/756]; Miłość Kunegundy. Sielanka w 3 odsłonach prozą. "Wędrowiec" 1903 nr 19 s. 378; Szatani", dramat. Druk: Fragm. w: Pamięci Jana Gadomskiego Koledzy, Warszawa 1907 s. 178-180 (fragm.); Zwyciężony, dram. w 4 a. [inny tytuł: Przebłagany].Poznań 14 II 1895; Lwów 18 IX 1897; Warszawa "Wodewil" 12 VIII 1897 (pt. Przebłagany); Łódź "Victoria"13 XI 1897. Druk: "Przegląd Poznański" 1895 nr 15-19, 21-23; Poznań 1895 nakł. "Przeglądu Poznańskiego" ss. 128; Przebłagany. Berlin 1895 nakł. autora ss. 128. Arch.: Bibl. T. Lwowskiego w Katowicach 2182 (rkps); 4683 (rkps), tłumaczony na język czeski;
Pozostałe utwory:
Mowa wygłoszona w Teatrze Polskim w Poznaniu na obchodzie pięćdziesiątej rocznicy Towarzystwa Pomocy Naukowej im. Karola Marcinkowskiego, Poznań 1891; Über die Satiren des Christoph Opaliński". Berlin 1892 [rozprawa doktorska]; Grabowski Ignacy, "Sokół", Komedia heroiczna z czasów renesansu polskiego w 6 obrazach. Warszawa 1910 (tu: W. Rabski, Przedmowa); Icek i Jacek i inne nowele", Warszawa 1913. Współautor: S. Maciejowski [Helistan]; Wielkopolska a wojna. Mowa wygłoszona na plenarnych posiedzeniach: Klubów narodowych w Piotrogradzie i Moskwie", Moskwa 1917;Teatr po wojnie. Premiery warszawskie. 1918-1924", Warszawa 1925; Walka z polipem. Wybór felietonów (1918-1924), Poznań 1925; Rozprawy i studia R. dotyczące dramatu europejskiego m.in. : O kobietach Ibsena. Odczyt wygłoszony w sali Filharmonii Warszawskiej ("Bluszcz" 1903 nr 8-13); Gerhart Hauptmann. Studium ("Przegląd Poznański" 1894 nr 15-18).
Bibliografia przedmiotowa
a/ opracowania ogólne:
Bibliografia dramatu polskiego 1765-1964. T. 1- 2; L. Simon, Bibliografia dramatu polskiego 1765-1939, oprac. i red. E. Heise i T. Sivert, Warszawa 1972; Dramat obcy w Polsce 1765-1965. Premiery, druki, egzemplarze, pod kierunkiem J. Michalika. T. 1: A-K: red. S. Hałabuda, Kraków 2001. T. 2: L-Z: red. S. Hałabuda przy współpracy K. Stepana. Kraków 2004; Dramat polski 1765-2005: przedstawienia, druki, archiwalia. T. 1: A-Ł, T. 2: M-Ż, S. Hałabuda, J. Michalik, A. Stafiej, Kraków - Wrocław 2014; Bibliografia historii Wielkopolski za lata 1939-2000 [dostęp: http://www.biblioteka.ptpn.poznan.pl/sites/default/files/bibliografiaosoby.pdf]; Bibliografia literatury polskiej Nowy Korbut, t. 15, Warszawa 1977, s. 358-362; Skręt R. [hasło], Polski Słownik Biograficzny, t. XXIX, s. 561-564, Wrocław 1986; Piotrowska M. [hasło], Słownik Wielkopolski Południowo-Wschodniej, pod. red. D. Wańki, t. 3, Kalisz 2007, s. 344-345.
b/ opracowania szczegółowe:
Bieńka M. O., Warszawskie teatry rządowe. Dramat i komedia, 1890-1915, Warszawa 2003; Chmielowski P., Nasza literatura dramatyczna, T. 2, Petersburg 1898, s. 519-526; Fijałkowski M., Uśmiechy lat minionych. Katowice 1962 s. 233-234, 270-271; Gruszka F.: Niepokorny dziennikarz, "Tygodnik Kępiński" 1996 nr 23 s. 4; CIA, "Kronika Polski i Świata" 1939 nr 23; Hie, Krytycy sztuki. VIII: Władysław Rabski, "Echo Muzyczne Teatralne i Artystyczne" 1901 nr 26 s. 300-302; Kotarbiński J., W sprawie komedii polskiej. List otwarty do W. Rabskiego, "Przegląd Polityczny, Społeczny i Lit." 1904 nr 113; Lam S., Życie wśród wielu. Warszawa 1968; Michalik J., Twórczość Ibsena w sądach krytyki polskiej 1875-1906. Wrocław 1971; Molik W., Wokół "Przeglądu Poznańskiego", w: Inteligencja polska XIX i XX w., Warszawa 1981; Rabska Z., Moje życie z książką. T. 1-2. Wrocław 1959-1964; Rapacki W. (syn), Autobiografia na wesoło. Chwila szczęścia, "Kronika Polski i Świata" 1939 nr 23; Pieścikowski E., Życie literackie w drugiej połowie XIX w. , w: Dzieje Poznania, t. 2: Warszawa 1988; tenże, "Ach! W tym Poznańskiem": życie literackie XIX wieku. Poznań 2003; Przybyszewski S., Moi współcześni. Wśród swoich, Warszawa 1930, s. 8; Sroka M., [Komentarze do:] S. Brzozowski, Listy, t. 1, Kr. 1970, s. 15-40; Taborski R., Walka o nowy repertuar w teatrach młodopolskiej Warszawy. Warszawa 1999; T. K-c [Alfred Grot-Bęczkowski]: W. Rabski, "Przegląd Teatralny i Kinematograficzny" 1921 nr 41.

Oprac.: Magdalena Piotrowska