Klementyna Czosnowska
CZOSNOWSKA Klementyna, zamężna Byków (11 XI 1864 Ruda Guzowska pod Żyrardowem - 23 VII 1913 Warszawa), śpiewaczka, aktorka. Po ukończeniu pensji wstąpiła do szkoły dram. prowadzonej przez E. Derynga. Z zespołem szkolnym występowała m.in. w 1879 w Łodzi. W WTR debiutowała 22 X 1881 w roli Zosi ("U ciotuni") i została zaangażowana do zespołu dramatu. Grała przeważnie na scenie T. Małego role naiwnych, np. Wandę ("Grube ryby") i czasami charakterystyczne. Studia wokalne odbyła pod kier. H. Majeranowskiej. 24 IX 1887 debiutowała w repertuarze operetkowym w partii Micaeli ("Serce i ręka"). Spotkała się z wielkim uznaniem krytyki i stała się ulubienicą warsz. publiczności. Śpiewała w tym czasie wiele głównych partii w operetkach, m.in. Serafinę ("Viceadmirał"), Hrabinę ("Sztygar"), Helenę ("Piękna Helena"), Saffi ("Baron cygański"). W lutym 1890 śpiewała gościnnie w Krakowie i we Lwowie, a w kwietniu 1891 w Łodzi. W styczniu 1892 zwolniła się z zespołu WTR przygotowując się do debiutu w operze. W sez. letnim tego roku należała do zespołu L. Czystogórskiego. W październiku występowała gościnnie w T. Małym, w kwietniu 1893 w Poznaniu, w maju w zespole Cz. Janowskiego, m.in. w Odessie, od października znowu w Warszawie, na scenie T. Nowego, w lutym 1894 w zespole L. Czystogórskiego w Łomży. W sez. 1895/96 występowała w WTR również w repertuarze operowym; śpiewała m.in. partie Marynki ("Sprzedana narzeczona") i Halki ("Halka"). W sierpniu 1896 wyjechała na występy gościnne do Rosji, m.in. do Moskwy i Petersburga. W 1897 występowała w Łodzi, Krakowie, Lwowie i Odessie. W 1898 wyszła w Moskwie za mąż za Rosjanina W. Bykowa. W grudniu tego roku występowała w T. Małym, na początku 1900 w ros. zespole operetkowym w Wilnie, a w sez. letnim w Łodzi. W 1901 otworzyła w Warszawie szkołę śpiewu. W dalszym ciągu występowała gościnnie w WTR, przede wszystkim na scenie T. Nowości. Była jedną z najwybitniejszych pol. śpiewaczek operetkowych. Współczesna prasa zachwycała się jej "świeżym, dźwięcznym, doskonale wyrobionym głosem".
Bibl.: Album teatr. II s. 67 (il.); Koryzna II s. 29; Filler: Operetka; Pepłowski: Teatr we Lwowie II; Scena pol. w Łodzi s. 15; Owerłło; EMTA 1887 nr 203, 208, 1901 nr 14, 38; Kur. codz. 1898 nr 65; Kur. warsz. 1913 nr 202; Chomiński.
Ikon.: S. Mucharski: Cz. w roli, karyk., rys., repr. Filler: Operetka; Fot. pryw. i w rolach - MTWarszawa, IS PAN, Bibl. Nar. (Zakład Grafiki).
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
