Maria Sznuk
MARIA SZNUK, także Sznuk-Jenike, zamężna Blichewicz
(2 listopada 1917 Warszawa – 1 września 1959 Monachium),
aktorka
Była córką Tadeusza Kazimierza Sznuka i Natalii Bronisławy z domu Kohler; drugą żoną aktora Zbigniewa Blichewicza.
W 1939 rozpoczęła studia na Wydziale Sztuki Aktorskiej PIST‑u w Warszawie, ale ich nie ukończyła. Po upadku powstania, w którym brała udział jako łączniczka i sanitariuszka (pseud. „Marianna”), jesienią 1944 znalazła się w lazarecie jenieckim w Zeithain (między Dreznem a Lipskiem), należącym do Stalagu IV B w Mühlberg. W połowie grudnia tego roku występowała tu, z Ewą Szumańską, we fragmentach polskich sztuk komediowych. Po oswobodzeniu obozu przybyła do Lingen, gdzie w wyniku dwudniowych obrad ZASP‑u, zorganizowanych przez Leona Schillera w czerwcu 1945, została zweryfikowana pozytywnie i uznana początkowo za aspirantkę, potem (w grudniu tego roku) przeniesiono ją do kategorii kandydatów. Grała jedną z Druhen w przedstawieniu Godów weselnych, które inaugurowały 9 sierpnia 1945 działalność Teatru Ludowego im. Bogusławskiego pod kierownictwem Schillera. Potem występowała w objeździe z Godami, następnie w widowisku kukiełkowym Pojechała mama z tatą, a także w Kramie z piosenkami, kolejnej inscenizacji Schillera (prem. 1 grudnia 1945).
Na początku 1946, z grupą aktorów1, przyjechała do Recanati we Włoszech i dołączyła do zespołu Teatru Dramatycznego 2 Korpusu. Z zespołem tym w sierpniu 1946 wyjechała do Wielkiej Brytanii, do Szkocji. Zagrała Ewę (Spotkanie, prem. 14 listopada 1947 w Edynburgu), a następnie w Londynie, w którym pozostała na emigracji, ponownie Ewę i Haneczkę (Wesele, prem. 21 maja 1948). Po rozwiązaniu w sierpniu 1948 Teatru Dramatycznego 2 Korpusu przeszła do zespołu Polskiego Teatru Dramatycznego, gdzie wystąpiła w rolach: Klary (Zemsta, 1949 i 1953); Angeliny (Kwatera nad Adriatykiem), Laury (Kordian, fragm.) – 1950. Wiosną 1949 z zespołem Teatru Rozmaitości pod kierownictwem Wacława Radulskiego występowała w objeździe polskich obozów przysposobienia i hosteli, z programem Wesoła Karuzela. Później, w teatrze objazdowym Sztafeta pod kierownictwem Wiesława Mireckiego występowała, np. jako Pani Zuza (Trzeci odchodzi, 1950) i „znakomicie wywiązała się ze swojej roli”, „była w miarę groteskową i pełną specyficznej werwy londyńskiej kumoszką, która «trudni się» wielką polityką“, a jednocześnie roztacza „cały repertuar kobiecych czarów” (cyt. za Wiesławem Mireckim). Po 1953 wyjechała wraz z mężem do USA, gdzie oboje pracowali jako pomoce domowe. Ściągnął ich stamtąd do Monachium Jan Nowak-Jeziorański i zatrudnił Blichewicza w Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa, a Sznuk została tzw. wolnym współpracownikiem, występowała okazjonalnie. Stałego zatrudnienia nie otrzymała, być może dlatego, że wg Nowaka „cierpiała na manię samobójczą”. Według informacji archiwalnych Radia Wolna Europa kilkakrotnie usiłowała popełnić samobójstwo, najpierw w Londynie, a potem w Monachium, gdzie wyskoczyła przez okno. Sześć tygodni później samobójstwo popełnił jej mąż.
Bibliografia
Artyści emigracyjnej Melpomeny 1939–95 (il.); Zbigniew Blichewicz „Szczerba”: Tryptyk powstańczych wspomnień, Gdańsk 2009 (il.); Gawlikowski: Pracownicy Radia Wolna Europa; Mirecki: Wozem Tespisa s. 10, 82, 98, 125, 131, 134, 141, 154; Nowak: Z oddali (tu błędnie nazwisko Blichiewicz, Blichiewiczówna); O teatrze i dramacie, Wrocław 1989; Piekarski: Mars i Melpomena (il.); Piekarski, Polskie t. jenieckie (tu błędnie imię Marianna); Teatr i dramat pol. emigracji; Wilski: Szkolnictwo; Pam. Teatr. 1977 z. 3 s. 374, 387, 1979 z. 2 s. 352, 1988 z. 1–2 s. 51, 60, 64, 66, 70; 1997 z 1–4 s. 147, 1998 z. 1–2 s. 47, 49, 51, 52, 2008 z. 3–4 s. 24 (tu błędnie Hanna); Teatr i Widownia (Londyn) 1948/49 nr 21; Teczka Stanisława Szpiganowicza, Archiwum ZASP za Granicą, Instytut Teatralny w Warszawie; Programy, Red. SBTP IS PAN; Akt urodzenia nr 1–20/102/1918, Arch. USC Warszawa; Archiwalia i fot. Arch. PAN (Kolekcja „Artyści emigracyjnej Melpomeny”, dar A. Mieszkowskiej); Inf. od bratanka Sz. Roberta Sznuka z Los Angeles, Red. SBTP.
Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. 3, IS PAN, Warszawa 2017, s. 440–441;
Przypisy
-
Nieformalnie należała wówczas do zespołu założonego przez Stanisława Szpiganowicza oraz Barbarę Reńską, który miał działać pod nazwą Polski Teatr Kameralny.↩︎
