Osoby

Urodzony 24 stycznia 1946 w Cieszynie, zmarł 13 listopada 2022 w Żorach.

Poeta, dyplomata, reżyser, kierownik literacki

Syn Wła­dysława Kronholda, pracownika umysłowego, i Zofii. Uczęszczał d Liceum Ogólnokształcące­go im. Mikołaja Kopernika w Cieszynie, gdzie w 1963 otrzymał świadectwo dojrzałości. W 1963–68 stu­diował filologię polską na Uniwersytecie Jagielloń­skim w Krakowie. Podczas studiów mieszkał w jednym pokoju w akademiku Żaczek z poetą Rafałem Wojaczkiem, któremu później poświęcił kilka wierszy. Brał czynny udział w wystąpieniach studenckich w marcu 1968.

Od 1964 do ok. 1970 należał do studenckiej Grupy Literackiej „Sowizdrzał” w Krakowie. Debiutował w 1965 wierszem pt. Swojenie, opublikowanym na łamach wydawanej przez Grupę jednodniówki „Kurier Akademicki” (grudzień). W 1968–75 był (wraz z Julianem Kornhauserem i Adamem Zagajewskim) członkiem Grupy Po­etyckiej „Teraz” przy klubie studenckim Pod Jasz­czurami w Krakowie; publikował wiersze w zwią­zanym z nią pismem „Student” (1972, 1974–75, 1982–83). Nadto wiersze drukował m.in. w czaso­pismach „Współczesność” (1969–70), „Zwrot” (1971, 1972, 1980). Był członkiem Koła Młodych przy ZLP w Krakowie. W 1972 otrzymał stypendium literackie im. T. Borowskiego. Był wielokrotnie na­gradzany w konkursach literackich. Zainicjował powstanie studenckiego teatru przy Wyższej Szko­le Nauczycielskiej w Cieszynie.

W latach 1970–1972 organizował w Cieszynie trzy zjazdy poetyckie, w których uczestniczyła czołówka poetów Nowej Fali i zaproszeni poeci starszego pokolenia. W 1973–77 studio­wał reżyserię w Państwowej Szkole Teatralnej w Warszawie (pracę dyplomo­wą obronił w 1984). Na krótko związany z Teatrem Śląskim im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach jako reżyser, a później kierownik literacki. Był tam obiektem „operacyjnego sprawdzenia” przez Służbę Bezpieczeństwa jako podejrzany o wrogi stosunek do ustroju PRL i utrzymywanie kontaktów z osobami będącymi w zainteresowaniu SB np. jako figuranci sprawy kryptonim „Gracze” (działacze KOR).

W latach osiemdziesiątych prowadził w Cieszynie antykwariat im. Juliana Przybosia, w którym w 1988 doszło do pierwszego zorganizowanego kontaktu opozycji demokratycznej z regionu Śląska Cieszyńskiego i Podbeskidzia z przedstawicielami grupy młodych opozycjonistów z Czechosłowacji, z rejonu Ostrawy i Opawy (spotkanie z Jaromírem Piskořem, sygnatariuszem Karty 77 z Ostrawy). W 1989 roku działacz Komitetu Obywatelskiego „Solidarność”, członek-założyciel Solidarności Polsko-Czesko-Słowackiej (od stycznia 1990 jej rzecznik). 19 maja 1989 organizator wielotysięcznego protestu ekologicznego w Cieszynie przeciwko budowie koksowni w Stonawie (Czechosłowacja), 21 sierpnia 1989 – demonstracji pod hasłem „Nigdy więcej bratniej pomocy” w 21. rocznicę inwazji wojsk Układu Warszawskiego na Czechosłowację.

W grudniu 1989 podczas rozmów Kroholda z czeskim filozofem, aktywistą Forum Obywatelskiego Kubą Mátlem zrodziła się idea zorganizowania w Cieszynie i Czeskim Cieszynie festiwalu teatralnego „Na Granicy”. Pierwsza edycja odbyła się w maju 1990 i była poświęcona twórczości Václava Havla (od 2004 festiwal odbywa się pn. Bez Granic).

W 1990 Kronhold rozpoczął służbę państwową, najpierw jako kierownik wydziału kultury urzędu wojewódzkiego w Bielsku-Białej, następnie konsul generalny RP w Ostrawie (dwukrotnie, w latach 1991–1996 i 2007–2011), a także dyrektor Instytutu Polskiego w Bratysławie (2000–2006).

Autor trzynastu tomów poezji:

• Samopalenie (1972),
• Baranek lawiny (1980),
• Oda do ognia (1982)
• Niż (1990) Cieszyn
• Wiek brązu (2000) a5 Kraków
• Epitafium dla Lucy (2012)
• Szlak jedwabny (2014)
• Wybór wierszy (2014)
• Skok w dal (2016)
• Stance (2017)
• Adres w ciemnościach (2017)
• Pali się moja panienko (2019)
• Długie spacery nad Olzą (2020)

Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi (2005), Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (2008), Złotym Laurem Umiejętności i Kompetencji (2010), Krzyżem Wolności i Solidarności (2015).

Janusz Legoń (2022)

Rozmowa z Jerzym  Kronholdem z okazji 30-lecia festiwalu teatralnego (2020)

Żródło: archiwum SPCzS w Cieszynie, wystawy.borderfestival.eu

Jerzy Kronhold zdradza, dlaczego nie został zaśpiewany przez Grechutę (Drozdowisko #34/4)

Podcast Teresy Drozdy Drozdowisko, 2021