Jerzy Lubomirski
LUBOMIRSKI Jerzy Marcin (ok. 1738-1811), antreprener. Był synem księcia Antoniego Benedykta L., miecznika koronnego, i Anny Zofii z Ożarowskich. Generał major wojsk koronnych, jeden z wodzów konfederacji barskiej, po rozwodzie z Marią Anną z Hadików ok. 1776 ożenił się powtórnie z Honoratą ze Stępkowskich. Od ok. 1775 związany był z t. warsz.; wystawił m.in. własnym kosztem balet "Sąd Parysa" (1775). W 1782 zbankrutował. Zaczął wówczas organizować publiczne koncerty, a od października dzierżawił antrepryzę redut. 10 II 1783 zawarł z F. Ryxem umowę o przejęciu antrepryzy t. od 1 V tego roku. Jednocześnie ogłosił przyjęcia dzieci na "edukację teatralną". Jego wspólnikiem finansowym był książę A. Poniński. Przedstawienia antrepryzy L. rozpoczęły się ok. 8 V 1783. W tym samym miesiącu L. wyjechał za granicę pozostawiając jako dyr. t. W. Bogusławskiego, a regulowanie spraw finansowych powierzając A. Ponińskiemu. Pod jego nieobecność Ryx zerwał umowę i przedstawienia przerwano 1 VI 1783. W tym czasie L. przejął t. pozn. (zespołem kierował M. Bisesti, który w sierpniu pisał w sprawach t. pozn. do L.). 1 V 1785 L. zawarł znów spółkę z A. Ponińskim w celu prowadzenia teatru. 21 IV zawarł też zapewne umowę z F. Ryxem. Została ona wkrótce zerwana (o ile w ogóle weszła w życie). Na podstawie innej umowy datowanej 11 V 1785, od 7 IX do grudnia tego roku L. był antreprenerem włos. zespołu operowego pod kier. F. Zappa. W 1785 kierował przez pewien czas t. dworskim Stanisława Augusta. Wkrótce ograniczył swoją działalność teatr., poprzestając na organizowaniu koncertów i zabaw. Jego bujne życie pełne przygód opisane jest w wielu pamiętnikach.
Bibl.: Bernacki: Teatr; Bogusławski: Dzieje T.N. s. 35-37; W. Chomętowski; Przygody ks. Marcina Lubomirskiego, Warszawa 1867; Raszewski: Staroświecczyzna (il.); Teatr Narodowy 1765-94; Wierzbicka: Sześć studiów; Pam. teatr. 1966 s. 108-109, 123-124, 130-133 (Z. Raszewski).
Ikon.: NN: Portret, olej, kopia - MNWarszawa.
Źródło: Słownik biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
