Tadeusz Orda-Zaleski
ORDA-ZALESKI Tadeusz (30 IV 1889 Raszków na Podolu - 23 VI 1930 Warszawa), śpiewak, reżyser. Po ukończeniu gimn. w Kiszyniowie i dwóch kursów prawa na uniw. kijowskim, wyjechał do Rzymu, gdzie kształcił się w śpiewie. Po kilku latach nauki, w 1910 debiutował w Rosji w partii Escamilla ("Carmen") i został zaangażowany do opery w Tyflisie; potem występował w T. Cesarskim w Odessie, a od 1918 w T. Operowym S.J. Zimina w Moskwie, gdzie już po kilku występach zajął czołowe stanowisko. Z Moskwy po pewnym czasie wyjechał do Baku, gdzie również śpiewał i reżyserował. Jesienią 1919 wyjechał na długie tournee po Azji Mniejszej oraz do Konstantynopola, Bułgarii, Grecji i Egiptu. W 1921 śpiewał z powodzeniem we Włoszech, skąd został zaproszony na kilka występów w "Borysie Godunowie" do opery w Paryżu; później występował m.in. w Belgii. 3 II 1922 wystąpił pierwszy raz przed publicznością warsz. na koncercie w Filharmonii, a 7 II tego roku na scenie T. Wielkiego w partii tyt. w "Rigoletcie". W operze warsz. występował gościnnie do 18 IV 1922 a na sez. 1922/23 został zaangażowany do jej zespołu; śpiewał tu m.in. takie partie jak: Mefisto ("Faust"), Don Basilio ("Cyrulik sewilski"), Scarpia ("Tosca"), Demon ("Demon"), Jagon ("Otello"), Walenty ("Faust"), Tonio ("Pajace"), Jelecki ("Dama pikowa"), Lindorf, Coppelius, Dapertutto i Miracolo ("Opowieści Hoffmanna"). W lecie 1925 z zespołem śpiewaków opery warsz. śpiewał w Krakowie, a od jesieni tego roku zaangażował się ponownie do warsz. T. Wielkiego, gdzie objął stanowisko drugiego reżysera. W Warszawie pracował do końca sez. 1926/27. W 1926 wykonał tu swoją popisową, śpiewaną wielokrotnie w Rosji i Francji, partię Borysa ("Borys Godunow") osiągając wielki sukces. Na scenie warsz. reżyserował m.in. "Filenis" (1925). W 1927 choroba płuc zmusiła go do opuszczenia sceny. Był wybitnym śpiewakiem; wyróżniał się znakomitymi warunkami zewnętrznymi (wysoki, wyraziste rysy), pięknym głosem barytonowym i dobrą grą aktorską.
Bibl.: Kur. por. 1930 nr 173; Kur. warsz. 1922 nr 39; Prz. teatr, i kinematogr. 1922 nr 12; Scena pol. 1930 z. 13; Afisze, IS PAN.
Ikon.: Fot. w rolach - MTWarszawa.
Nagrania: Arie (Faust, Borys Godunow)- Red. Muz. PR.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
