Edward Reszke
RESZKE Edward, de Reszke (22 XII 1853 Warszawa - 25 V 1917 Garnek pow. Radomsko), śpiewak. Był synem Jana R., kontrolera Dyrekcji Drogi Żelaznej, i Emilii z Ufniarskich, znanej śpiewaczki amatorki, bratem -> Jana R. i -> Józefiny R. Po ukończeniu szkoły średniej w Warszawie rozpoczął studia rolnicze w Niemczech. Śpiewu zaczął go uczyć jeszcze w Warszawie F. Ciaffei. Pod wpływem brata przerwał studia rolnicze i wyjechał do Włoch, gdzie kształcił się w śpiewie pod kier. F. Colettiego. Debiutował 22 IV 1876 w Paryżu w partii Faraona ("Aida") i został zaangażowany na dwa sezony. W tym czasie kształcił się w dalszym ciągu pod kier. J.B. Sbriglia. W 1879 występował w mediolańskiej Scali. W następnych latach śpiewał m.in. w Turynie, Trieście, Lizbonie, zdobywając sławę jako wykonawca partii basowych. W 1880 otrzymał engagement do Covent Garden w Londynie. Śpiewał m.in. partie: Giorgia ("Purytanie"), Ojca Laurentego ("Romeo i Julia"), Waltera ("Wilhelm Tell"). W 1881 (styczeń-marzec) występował w mediolańskiej Scali, w 1882-84 z siostrą Józefiną w Hiszpanii i Portugalii, a na sez. letni wrócił do Anglii i śpiewał tam m.in. partie Alviza ("Gioconda"), Ramfisa ("Aida"), Plumketta ("Marta"), Dalanda ("Latający Holender"), Assura ("Semiramida"), Don Pedra ("Afrykanka"), Prefekta ("Linda z Chamounix"). W marcu 1884 w Londynie występowało całe rodzeństwo R. wzbudzając zachwyt publiczności. Na widowni wznoszono okrzyki "Niech żyje Polska". 13 IV 1885 osiągnął ogromny sukces śpiewając partię Mefista ("Faust") w Operze paryskiej. W Paryżu występował do 1886, m.in. w partii Don Diega ("Cyd"), Da Silvy ("Ernani"), Don Basilia ("Cyrulik sewilski"). W lecie 1887 występował z bratem w Londynie, śpiewając partię Henryka Ptasznika ("Lohengrin"). Po powrocie do Paryża śpiewał m.in. Komandora ("Don Juan"). W lecie 1888 występował na scenie Covent Garden w partii Don Pedra ("Afrykanka") i Mefista ("Faust"). Będąc zaangażowany na stałe w Paryżu wyjeżdżał często na występy gościnne. W 1889 śpiewał na dworze królewskim w Anglii dla królowej Wiktorii. Na wiosnę 1890 bracia R. występowali w Petersburgu, potem w Londynie. Jesienią 1891 wyjechali do Ameryki i śpiewali tam do kwietnia 1892. W 1892-1903 R. wyjeżdżał jeszcze kilkakrotnie na występy do Stanów Zjednoczonych zdobywając tam ogromną popularność. Po raz ostatni wystąpił na scenie Metropolitan Opera 21 III 1903 w partii Mefista. W latach następnych śpiewał gł. w Paryżu i Londynie oraz często wyjeżdżał na występy gościnne do innych miast Europy. W maju 1893 występował z bratem w WTR (19, 23, 26 V) w partiach: Mefista ("Faust"), Ojca Laurentego ("Romeo i Julia") i Henryka Ptasznika ("Lohengrin"). Były to prawdopodobnie jedyne jego występy w Polsce. W 1907 otworzył w Londynie szkołę śpiewu. Ostatecznie wycofał się ze sceny w 1908. Odtąd udzielał lekcji śpiewu, początkowo w Londynie i Paryżu, potem w Warszawie.
Należał do najsławniejszych śpiewaków świata, przyjmowany z bratem na dworach królewskich, występował na wszystkich większych scenach operowych Europy i Ameryki. Był, jak pisał J. Reiss, "niedoścignionym basso profondo, czy jako Mefisto, czy jako odtwórca innych partii basowych w operach włoskich i francuskich, czy, ponadto, jako wagnerowski Wotan, Hagen, czy Hans Sachs - stwarzał kreacje, które dla śpiewaków operowych były wzorem mistrzostwa". Żoną jego była Helena z Litwinowych (ślub w 1885).
Bibl.: EdS VIII (jako Retzske); C. Leiser: Jean de Reszke, London 1933; Reiss: Śpiewacy i śpiewaczki; SMP; EMTA 1893 nr 503; Archiwum rodzinne Reszków - MTWarszawa (materiały eksponowane na wystawie "Modrzejewska-Reszkowie-Andrzej Pronaszko", otwartej 18 IX 1966); Krogulski.
Ikon.: S. Lentz: E. i J.R. na torze wyścigowym, akw. repr. Tyg. ilustr. 1896 nr 23; T. Brown: R. jako Mefisto (Faust), rys., 1908 - MTWarszawa; Fot. pryw. i w rolach - MT Warszawa. Nagrania: Arie (Hugonoci, Faust) - MTWarszawa.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
