Henryk Swaryczewski
SWARYCZEWSKI Henryk Michał Korczak (ok. 1847 Lwów - 18 X 1904 Lublin), aktor, dyr. teatru. Był synem Jana S. i Marii z Wielkopolskich, mężem - Franciszki S. Ok. 1871 uczył się w lwow. szkole dramatycznej. Potem zaczął występować na prowincji: w Czerniowcach i Tarnowie (1873), w zespole J. Grabińskiego w Lublinie (sez. 1873/74 i 1874/75), u tegoż w Radomiu (1874), w warsz. t. ogr. Tivoli (1875) i Płocku (1876). W marcu 1876 debiutował we Lwowie w roli Malkolma ("Makbet"). W 1877 występował w Kaliszu w zespole F. Idziakowskiego, W. Wernera i Ł. Kościeleckiego, latem tego roku w warsz. t. ogr. Alkazar i Arkadia, w 1878 w zespole A. Trapszy, m.in. w Piotrkowie, Kaliszu, Łodzi i Lublinie, od stycznia do maja 1879 u J. Puchniewskiego w Kaliszu, w lecie 1879 w warsz. t. ogr. Alhambra. Latem 1880 starał się o debiut w WTR, ale otrzymał go dopiero 4 II 1881 i wystąpił w roli Anzelma ("Mizantrop i druciarz"), a 9 III w roli Generała Morina ("Niedorostek"), jednak bez powodzenia. W 1881-83 należał do zespołu J. Grabińskiego (Lublin, Płock). Na sez. 1883/84 został zaangażowany "do ról pomniejszych" w t. lwow., w sez. 1884/85 był w Lublinie w zespole J. Grabińskiego. W 1885 ponownie starał się o występy w WTR i 15 IV tego roku grał Protazego ("Dziwacy"), 26 IV - Swojewskiego ("Na wsi") i 30 IV - Wistowskiego ("Grube ryby"). Sprawozdawca "Echa Muzycznego, Teatralnego i Artystycznego" chwalił go po tych występach za "głos dźwięczny, dykcję rozsądnie cieniowaną i wcale charakterystyczną, gest spokojny i wolny od przesady". Wg M. Chomińskiego został "za protekcją" przyjęty do zespołu WTR od 1 VIII 1885, ale prawdopodobnie wkrótce powrócił na prowincję do J. Grabińskiego, u którego grał w Płocku (1885) i Lublinie (sez. 1887/88). Od 7 III 1888 sam prowadził zespół w Lublinie, następnie zawarł spółkę z K. Sarnowskim i prowadził z nim zespół w Lublinie (od 23 VI do 5 X), a potem w Siedlcach. W 1889 należał do zespołu braci Sarnowskich w Piotrkowie, Tomaszowie Mazowieckim, Łomży, warsz. t. ogr. Eldorado, Łowiczu i Radomiu. W 1890 występował w warsz. t. ogr. Wodewil, w Łowiczu (wrzesień), w zespole Ł. Kościeleckiego (listopad) i u J. Piaseckiego w Tarnowie, latem 1891 w warsz. t. ogr. Eldorado i Promenada, w sez. 1891/92 w zespole L. Czystogórskiego w Lublinie (do 8 I 1892). W maju 1892 wystąpił we Lwowie, a następnie do września tego roku grał znowu w zespole L. Czystogórskiego. W 1893 należał do zespołu J. Piaseckiego w Jarosławiu i Tarnowie w lecie występował w t. w Parku Krakowskim. Na sez. 1893/94 został zaangażowany do t. krak., skąd przeniósł się do zespołu J. Myszkowskiego, u którego był do ok. 1896. W lipcu 1897 występował w zespole J. Reckiego w Parku Krakowskim, w sez. 1897/98 w t. pozn., latem 1898 w warsz. t. ogr. Odeon, w sez. 1898/99 u H. Morozowicza w Częstochowie, w 1900 w warsz. t. Bagatela u T. Smotryckiego, we wrześniu u J. Myszkowskiego w Kaliszu, od października tego roku do czerwca 1903 w zespole H. Morozowicza w Lublinie. Grał tu m.in. 8 I 1903 na swój benefis Seweryna Bogusza ("Luminarz"). W sez. 1903/04 występował w t. Bagatela w Dąbrowie Górniczej. Był zdolnym aktorem charakterystyczno-komicznym; grał m.in. Cześnika ("Zemsta"), Mruczydoła ("Staroświecczyzna i postęp czasu"), Petryłłę ("Miód kasztelański"), Bartola ("Cyrulik sewilski"), Pszenicznikiewicza (Okrężne). Występował także w operetkach, np. jako Kalchas ("Piękna Helena"), Major ("Nitouche"), Wójt ("Dzwony kornewilskie"). Był autorem komedii: "Don Juan warszawski", "Pan z panów", "Dobosz w Karpatach".
Bibl.: Dąbrowski: Teatr w Lublinie; Estreicher: Drużyny s. 7; Filler: Melpomena; Kaszyński: Dzieje sceny kaliskiej; Olszewski: Z kronik teatr.; Pepłowski: Teatr we Lwowie II; 75 lat t. Pol. w Poznaniu s. 344; EMTA 1885 nr 82, 1904 nr 29-32; Afisze Bucholtzów, WAPLublin; Afisze, IS PAN; Akt zgonu 369/1904 parafia Św. Jana, Lublin; Chomiński; Krzesiński: Raptularz; Mika.
Ikon.: NN: Portret (zespól teatru Tivoli) lit., repr. Mucha 1875 nr 33; Fot. pryw. - Arch. m. Krakowa i woj. Krak.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
