5 kobiet, 7 mężczyzn 1 dekoracja
Rzecz dzieje się współcześnie w Stanach Zjednoczonych. Arlene, młoda kobieta /pod trzydziestkę/ zostaje warunkowo zwolniona z wiezienia, gdzie odsiadywała karę ośmiu lat za zabójstwo. Nie był to jej pierwszy zatarg z prawem: większą część dzieciństwa i wczesnej młodości spędziła w różnych zakładach karnych lub pod ich opieką. Arlene wraca do zapuszczonego mieszkania w Louisville, gdzie zamierza rozpocząć nowe życie. Ma łagodne usposobienie - odnalazła siłę w religii, szuka porozumienia ze światem i samą sobą, przejawia pozytywne odruchy emocjonalne /próba odzyskania swego nieślubnego dziecka, które zabrano jej z celi więziennej tuż po porodzie/.
Arlene chce stanowczo zerwać z młodością. Nie potrafi jednak tego uczynić: na przeszkodzie staje... ona sama sprzed kilkunastu lat. Oglądamy ją jako "Arlie" /rolę tę gra inna aktorka, obie występują na scenie równocześnie; sceny z przeszłości rozgrywane są w kontrapunkcie do tego, co dzieje się dzisiaj/. Arlie jest zbuntowana, agresywna, niezrównoważona emocjonalnie, żywi histeryczną wrogość wobec wszystkich i samej siebie. Taką postawę wyrobiło w niej życie: dręczona w dzieciństwie przez ojca, pomiatana przez dorosłych, wcześnie została prostytutką, zeszła na złą drogę.
Przeszłość nie jest jedyną przeszkodą w planach, jakie układa sobie Arlene na temat nowego życia pojawia się jej były kochanek i alfons, który na nowo chce ją wciągnąć do interesu, mami ją wizją ulic Nowego Jorku i łatwego zarobku. Dramat Arlene polega na perspektywie, jaką bohaterka ma przed sobą: powrót do świata przestępczego, lub praca pomywaczki. Ten wybór jest głównym tematem sztuki.
Marsha Norman precyzyjnie rysuje też wszystkie inne postaci: są tu funkcjonariusze i urzędnicy więzienni, z którymi Arlie toczy wojnę; nieczuła matka Arlene; dawny ,strażnik więzienny Arlie, który usiłuje ją zgwałcić; dyrektorka szkoły i wzruszająca swą serdecznością sąsiadka, która stara się podtrzymać na duchu załamaną bohaterkę.
Sztuka unika jednoznacznej, prostej konkluzji i niezwykle sugestywnie ukazuje walkę człowieka o godne życie, na przekór losowi. Sukcesem autorki jest przedstawienie tła, na którym rozgrywa się dramat bohaterki. Upadek moralny Arlie-Arlene znajduje w tekście uzasadnienie nie tylko psychologiczne, czy psychoanalityczne, ale przede wszystkim socjologiczne. Obraz środowiska, w którym wychowywała się i żyje Arlie, stanowi przykład dobrego teatru realistycznego, jeśli idzie o postaci, jest zarazem oskarżeniem mechanizmów społecznych.
Sztuka "Wyjść" /debiut dramaturgiczny Marshy Norman, 1978/ zebrała w USA wiele pochwał, autorka otrzymała nagrodę Stowarzyszenia Krytyków Amerykańskich za "najlepszą sztukę roku".
Źródło: "Nowe sztuki"-biuletyn informacyjny Agencji Autorskiej nr 5/82
Ukryj streszczenie