Teatry i zespoły

Także pn.: Wielka Rewia Melodia

Teatr jawny działający w okresie okupacji niemieckiej w Warszawie w roku 1944. Jego siedzibą była sala na tyłach zaprojektowanej przez Henryka Marconiego neorenesansowej kamienicy, przed wojną siedziby domu handlowego braci Lesser przy ulicy Rymarskiej 12. Teatr powstał na miejscu przedwojennej imprezy o nazwie Melody Palace. Znajdował się tuż przy murze zlikwidowanego niedawno getta. 

Przebudowy dokonano na początku 1944 roku. Powstała sala o sporej jak na wojenne warunki liczbie miejsc – było ich 800. „Olbrzymia sala, bodajże najpiękniejsza w całej Warszawie, po rozbudowie zmieniła swe oblicze – varieté – i stała się par excellence salą teatralną – usunięto stoliki, wmontowano rzędy krzeseł i wybudowano scenę i garderoby. […] Obok teatru powstaje czynna cały dzień «Restauracja i bar Aktorów», w której koncertować będzie znakomity zespół jazzowy Władysława Figla” – zachwalał nową salę gadzinowy „Nowy Kurier Warszawski”¹. Teatr Melodia był ostatnim otwartym w Warszawie przed wybuchem Powstania Warszawskiego.

Koncesjonariuszem teatru był Czesław Pudłowski, przygodny przedsiębiorca teatralny, parający się także sporadycznie pisaniem recenzji do warszawskie gadzinowej prasy (w 1949 za tę działalność trafił do więzienia z kilkuletnim wyrokiem), kierownikiem artystycznym został Janusz Ściwiarski, dekoracje projektował Józef Galewski. Teatr miał własną, 14‑osobową orkiestrę, którą dyrygował Stefan Śledziński. W zespole odnajdziemy Gosię [Małgorzatę] Negro, Lili Zielińską, Antoniego Jaksztasa i znanego przedwojennego komika Stanisława Wolińskiego. Inauguracyjna premiera – rewia Z pieśnią na ustach – odbyła się 2 marca 1944. Poprzedniego dnia teatr uroczyście poświęcono.

W czasie krótkiego, liczącego zaledwie 5 miesięcy istnienia, dano w Melodii 7 premier. Wśród nich można znaleźć Porwanie Sabinek Franza Schöntana, Kobiety nad przepaścią Tadeusza Chrzanowskiego i Roberta i Bertrama Władysława L. Anczyca. Ta premiera, dana 18 lipca 1944, zakończyła dzieje teatru Melodia.

Oprócz działalności stricte teatralnej scena Melodii służyła także innym celom. Na scenie odbywały się recitale i gościnne popisy znanych artystów. Koncertowała na niej m.in. Stefcia Górska. Sala miała także inne przeznaczenie: w niedzielne poranki odbywały się w niej bokserskie pojedynki.

Sala teatru wraz z uszkodzoną częściowo już we wrześniu 1939 kamienicą Lesserów uległa całkowitej zagładzie w czasie Powstania Warszawskiego. Na lotniczych zdjęciach wykonanych jesienią 1945 widoczny jest fragment murów Melodii. Ich resztki wysadzono wraz z ruinami ulicy Rymarskiej jesienią 1946 roku dla uczynienia miejsca pod poszerzaną Marszałkowską. Na miejscu, w którym do 1944 roku znajdował się teatr, stoi dziś wybudowany w latach 60. ubiegłego wieku blok mieszkalny.

Przypisy

1. „Nowy Kurier Warszawski” 1944, nr 51, s. 3.↩︎

Tomasz Mościcki (2022)

Bibliografia

• Dąbrowa-Sierzputowski Józef, Warszawski sezon teatralny 1940–1944, Archiwum Państwowe w Warszawie, Zbiór Rękopisów, sygn. 39;
• Marczak-Oborski Stanisław, Teatr czasu wojny 1939–1945, Warszawa 1967, [wersja cyfrowa];
• Mościcki Tomasz, Teatry Warszawy 1944–1945. Kronika, Warszawa 2012, [wersja cyfrowa];
• Mościcki Tomasz, Warszawskie sezony teatralne 1944–1945,Warszawa 2016;
• Szejnert Małgorzata, Sława i infamia. Z Bohdanem Korzeniewskim rozmawia Małgorzata Szejnert, Kraków 1992, [wersja cyfrowa]
• Szymchel Tomasz, Recenzenci teatralni warszawskiej prasy niemieckiej wydawanej w języku polskim podczas okupacji hitlerowskiej 1940–1944, mps., praca magisterska. Biblioteka Akademii Teatralnej w Warszawie, sygn. 1243;
• Teler Marek, Zagadka Iny Benity. AK-torzy kontra kolaboranci, Warszawa 2021;
• Teler Marek, Upadły Amant. Historia Igo Syma, Warszawa 2021;
• „Pamiętnik Teatralny” 1963, z. 1–4;
• „Pamiętnik Teatralny” 1997, z 1–4;
• „7 Dni” [wersje cyfrowe];
• „Nowy Kurier Warszawski” [wersje cyfrowe];
• „Warschauer Zeitung” [wersje cyfrowe].

Mapa teatrów jawnych w Generalnym Gubernatorstwie (1940–1945)

Sezon: 1944 / 1945