Teatry i zespoły

Teatr działał w budynku przy ulicy Jasnej 3. Profil repertuarowy zbliżał go do francuskiego dziewiętnastowiecznego teatrzyku sensacji Grand Guinol, choć w recenzjach porównywano tę scenę także z kabaretem Qui Pro Quo. By precyzyjnie wskazać miejsce działania teatru podawano w nawiasach informację „teatr Komedia”. Salę na 600 osób dostosował systemem kotarowym scenograf  Tadeusz Gronowski. By zapewnić sobie odpowiednią frekwencję, spektakle rozpoczynano o 23:45. Programy składane były z trzech lub czterech jednoaktówek utrzymanych w tonie sensacyjnym, kryminalnym i bulwarowym.

Premierowe przedstawienie reklamowano jako 4 akty śmiechu i grozy. Arnold Szyfman rozpoznając  konkurencję, w tym samym czasie wystawił „Romans kryminalny” i zadbał by dzień po inauguracji Szkarłatnej Maski, w prasie pojawiły się szerokie omówienia spektaklu z Teatru Polskiego. Podobne zabiegi stosował konsekwentnie z okazji premier kolejnych programów, niejednokrotnie bezpośrednio je zestawiając.

Dla przykładu, dzień po ostatniej premierze teatru – Donjuanie mimo woli Franciszka Arnolda i Ernesta Bacha (prem. 11 sierpnia 1925), z Michałem Zniczem w roli głównej, Teatr Polski wystawił Panienkę bez znaczenia Maurice'a Hennequina i Romaina Coolus'a, z Heleną Bruczówną, zagraniczną gwiazdą polskiego pochodzenia. Takiej konkurencji teatr na Jasnej nie był w stanie podołać. Szczególnie, że Szkarłatna Maska, w porównaniu z innymi teatrzykami tego profilu, zaskakująco słabo reklamowała się w prasie. Bazowała raczej na trzyzdaniowych omówieniach w działach repertuarowych periodyków, kiedy informacje o konkurentach zajmowały pierwsze strony gazet codziennych.

Jako główną przyczynę upadku sceny wskazuje się późne pory rozpoczęcia przedstawień. Jednak sukces kabaretu Stańczyk, który rozpoczynał programy również około północy, oraz licznie zapowiadane w prasie przedstawienia popołudniowe wskazują, że nie mogła to być jedyna i najważniejsza przyczyna. O wiele bardziej istotnym wydaje się zaangażowanie pierwszorzędnych aktorów i reżyserów, co wymagało dostosowania harmonogramu premier do ich zajętości. To stawiało pod znakiem zapytania ciągłość funkcjonowania teatru, choć decydowało o jego wielkim sukcesie.

Premiera Dybuka Szymona Anskiego, w reż. Andrzeja Marka, zagrana była 29 maja 1925 roku o 20:15 – godzinie zgodnej z przyzwyczajeniami widzów. I pora i tematyka przedstawienia wskazują na plan zmiany profilu teatru. Potwierdza ten fakt tytuł ostatniej premiery Idiota Fiodora Dostojewskiego (prem. 25 lipca 1925). Wspomniany Don Juan... pojawił się na afiszu dwa tygodnie później. Słowa recenzji Tadeusza Konczyca z „Kuriera Warszawskiego”, że w drugim akcie myśl wysila się już tylko w jednym kierunku: dokąd pójść na kolację, wróżyły niechybną klęskę.  Mimo pochwały aktorstwa w spektaklu, Szkarłatna Maska nie dotrwała do września 1926 roku.

Ewa Hevelke (2017)

Bibliografia:

• Edward Krasiński, Warszawskie sceny 1918–1939, P.I.W., Warszawa 1976
• Barbara Król-Kaczorowska, Teatry Warszawy, P.I.W., Warszawa 1986

Sezon: 1925 / 1926