Zwyrodnialcy
W Teatrze Polskim w Poznaniu odbyła się światowa prapremiera sztuki Ingmara Villqista "Entartete kunst" w reżyserii autora. Sztuka ta została napisana specjalnie dla Teatru Polskiego.
W pokoju toczy się śledztwo. Prowadzi je Rottermeister - marynarz łodzi podwodnej, pomaga mu w tym dwóch ludzi, również marynarzy. Jest jeszcze dziewczyna - pisze na maszynie. Zmieniają się tylko przesłuchiwani. Sedna akcji należy dopatrywać się w relacjach psychicznych pomiędzy postaciami. To tu rozgrywa się to, co najciekawsze, ale też najbardziej dramatyczne.
Gdzie dzieje się ta historia? Wszędzie. Tak jak w kafkowskim "Procesie" mamy tu do czynienia z urzędem, którego nazwy nikt nie zna, z władzą, która nie ma nazwy, z pokojem, który jest jednocześnie salą tortur i małą pracownią z biurkiem, fotelem, lampką, maszyną do pisania i ciężkimi kotarami. Dzięki takiemu zabiegowi można zapomnieć o realiach. W "Entartete kunst" pokój jest całym światem. Cóż z tego, że sam tytuł sztuki lokuje akcję w konkretnym czaso-historycznym momencie. Wszak entartete kunst to po polsku sztuka zwyrodniała, jaką nazywali hitlerowcy sztukę modernistyczną dwudziestego wieku. Jej dzieła niszczyli, twórców zaś poddawali szykanom i represjom. Czyli z tego wynika, że wszystko dzieje się w latach trzydziestych w Trzeciej Rzeszy. Ale to tylko przyczynek. To opowieść uniwersalna, a jej sednem jest człowiek. Villqist to dramaturg, którego świat zamyka się w przebywający ze sobą w jednym pokoju, zmuszeni są do torturowania przypadkowych, niewinnych osób, po to, aby wydobyć z nich prawdę. Ale prawda, paradoksalnie, wychodzi z samych oprawców. Wydaje się, że najważniejszym dialogiem jest rozmowa pomiędzy Rottermeistrem a Pierwszym: - Nigdy nie przypuszczałem, że tyle się dowiem. Rottermeister: - O czym? Pierwszy: - O nas.
Myślę, że tą sztuką Teatr Polski pokazał, że warto starać się o nowe teksty dramatyczne. Villqist kolejny raz udowodnił, że jest mistrzem analizy człowieka. A aktorzy? Dzięki nim sztuka ta stała się lekcją psychoanalizy. Opanowani, skupieni, przygotowani przez autora błyszczeli jak gwiazdy, które są prawdziwe. Gorąco polecam.
