Szczecin. "Utwór o Matce i Ojczyźnie" dzisiaj w TVP Kultura
Nominowany do Nike "Utwór o Matce i Ojczyźnie" Bożeny Keff w interpretacji Marcina Libera to przede wszystkim poruszające studium nad demonami przeszłości, od których nie da się uwolnić. Spektakl pokaże na żywo TVP Kultura.
Urywane dialogi, fragmenty pisane wierszem, głosy chóru, poetycka proza - poetka i publicystka Bożena Keff, konstruując swój "Utwór..." (krytycy zgodnie twierdzą, że to jej najlepszy tekst), posłużyła się pastiszem. W tekście aż się roi od celowych zapożyczeń i cytatów z języka potocznego, jest sporo antysemickiego bełkotu i świadomej literackiej anarchii. I chociaż niektóre sceny i monologi wydają się nieco chaotyczne, to jednak utwór jest precyzyjny niczym operowe libretto, w którym mnóstwo ukrytych odniesień do psychoanalizy, filozofii czy mitologii.
Rzecz dotyczy toksycznej relacji Matki Meter (znakomita rola Ireny Jun) i córki Usi, alter ego Bożeny Keff (Beata Zygarlicka). Kobiety tkwią w chorym, pełnym nienawiści, uprzedzeń i traumatycznych wspomnień z przeszłości związku. Uratowana z zagłady Żydów matka staje się dla dorosłej już Usi ("ma już siwe włosy, ale farbowane, matka nie farbuje") główną opresją, wiecznym wyrzutem sumienia. Nie pozwala jej swobodnie decydować o własnym życiu. Jęcząc, wypomina córce brak empatii - w końcu tyle przeszła i wycierpiała, podczas wojny straciła najbliższą rodzinę, a z czasem także i Hitlera, i Stalina. A dziś? Dziś nie ma już kogo za wszystko obwiniać.
W spektaklu Marcina Libera (aktor i reżyser, jeden z założycieli niezależnego poznańskiego teatru "Usta Usta"), który zrealizował poemat dramaturgiczny Keff w szczecińskim Teatrze Współczesnym (i stamtąd też odbędzie się transmisja spektaklu), przeglądają się w sobie dwa ekrany z multimedialnymi projekcjami umieszczone na przeciwległych ścianach pokoju pisarki. Dzięki nim śledzimy nawet najmniejsze gesty i mimikę twarzy bohaterek. Obserwujemy, jak obie zadają sobie coraz mocniejsze ciosy. Usia próbuje uwolnić się od wspomnień matki, walczy o swoją wolność. Chce mieć szansę wyboru własnego losu, chce się już nie wstydzić, że cierpienie matki jej nie boli. Meter zaś jest jak padlina, która zatruwa wszystko wokół. Jest jak ojczyzna, która niczym tlenu potrzebuje miłości i akceptacji.
UTWÓR O MATCE I OJCZYŹNIE |
reżyseria: Marcin Liber | TVP Kultura | wtorek, godz. 21
