Do przesady inteligentna
Narzekania na brak współczesnego, interesującego repertuaru dramatycznego w teatrach są modne. Najnowsza premiera w Teatrze Nowym pt. "Życie seksualne białych myszek" nie jest najlepsza dla tej mody. Dobry scenariusz telewizyjny Andrzeja Szypulskiego został zmieniony przez reżysera Wojciecha Zeidlera w interesujące widowisko teatralne o tematyce współczesnej.
Problematyki dramatu nie można uznać za nowatorską w ogóle. Autor nie próbuje tu wyważać nowych drzwi i wydeptywać ścieżek i nie w świeżości treści należy upatrywać największych zalet sztuki. Rzadkością natomiast we współczesnej dramaturgii jest tak konsekwentnie pierwszoplanowe i ważkie ustawienie problematyki kobiecej, treść sztuki prawie wyłącznie niesie problemy, które zwykliśmy nazywać kobiecymi. Tym razem nie chodzi o dalszy nieprzerwany rozwój emancypacji lecz obserwujemy raczej jej skutki, nie zawsze, powiedzmy, pozytywne.
Główną doszczętnie wyemancypowaną bohaterką przedstawienia jest kobieta w stopniu naukowym docenta psychologii. Docentka, obserwujemy to w każdej z dziesięciu scen, na które reżyser podzielił sztukę wyraźnie lekceważy sobie życie prywatne i rodzinne. Liczy się tylko własny jej rozwój umysłowy i rozwój badań oraz rozkwit kariery naukowej. Nie dom i garnki; nie życie rodzinne i dziecko, lecz praca zawodowa, która nie zostawia czasu na powiększanie rodziny, która wydaje się dużo większym szczęściem dla docentki, niż urodzenie dziecka. Główna bohaterka, to osoba nie ulegająca sentymentom, nie poddająca się zwykłym kobiecym rozterkom; odporna na przejawy - jak nazywa to autor - "babstwa", niezwykle sprawna i, mówiąc dalej językiem sztuki, męska w działaniu.
A jednak zgadzamy się z reżyserem widowiska, gdy w finałowej scenie każe zaszlochać wreszcie pani docent nad kolejną pigułką antykoncepcyjną. Prawdopodobieństwo psychologiczne takiego finału, mimo że w wykonaniu wyrachowanej docentki, nie wzbudza w nas zastrzeżeń. Docentka jest mocna, co widać i potrafi odmawiać głosu własnym słabościom, lecz nie potrafi oprzeć się refleksjom, których dostarczają kontakty zawodowe z innymi kobietami przeżywającymi prywatne nieszczęścia, lecz tym bardziej walczącymi o udane życie rodzinne.
Precyzyjna reżyseria przedstawienia podkreśla stawiane przez sztukę pytania, w których autor, poprzez dramatyczne kobiece sytuacje życiowe, stara się w całej złożoności postawić problem - na ile i na jak długo przy wszystkich uwarunkowaniach biologicznych i społecznych kobieta może pozwalać sobie na wolny wybór między realizacją celów zawodowych i rodzinnych. Sztuka pokazuje konsekwencje dokonania takich wyborów, opowiada o kobiecie - człowieku dźwigającym na ziemi trudniejszy los, już z tego choćby powodu, że jej życiowe wybory są zwykle dramatyczniejsze i drastyczniejsze niż u mężczyzny.
Polecałbym obejrzenie przedstawienia w Teatrze Nowym także ze względu na samą postać bohaterki, z dużym kunsztem aktorskim i wykorzystaniem olbrzymiej palety artystycznych środków wyrazu odtwarzaną przez Teresę Lipowską. Słowo honoru młodego antyfeministy, iż przyjemność sprawia oglądanie na scenie bohaterki tak inteligentnej, dowcipnej, elokwentnej i pod każdym względem zapędzającej w kozi róg umysły męskie, które zaczęły funkcjonować w pobliżu.
Osobowości w jakie wyposażył postacie dramatu autor, stwarzają (wykorzystane) możliwości ciekawych kreacji aktorskich kilku paniom, (docentka, samobójczyni, asystentka); zaś postacie męskie potraktowane zostały drugoplanowo, mizernie, blado, chwilami po damsku, chwilami nawet w sposób antymasculinistyczny. Można także odnieść wrażenie, iż trąba powietrzna, która powywracała postaciom dramatu charaktery, sprawiła właśnie, iż kobiety występujące w "Życiu seksualnym białych myszek" są bardzo męskie w działaniu, a mężczyźni okazują się nieznośnymi babami. Warto dodać, że ta właśnie sztuka Szypulskiego otrzymała w 1976 r. jedną z dwu drugich nagród Zarządu Głównego Ligi Kobiet. Pierwszej nagrody nie przyznano.
