Artykuły

Agencja Dramatu i Teatru zapowiada wydanie dwutomowych "Dramatów zebranych" Ödöna von Horvátha. Od czwartku w księgarniach.

Dwutomowa antologia sztuk jednego z najwybitniejszych w dziejach autorów, którego sztuki stały się odkryciem dla zrewoltowanego społeczeństwa 1968 oraz podwaliną ponowoczesnej tożsamości.

Zarzuca mi się, że jestem zbyt ordynarny, zbyt obrzydliwy, zbyt niesamowity, zbyt cyniczny i przypisuje mi się tym podobne krzepkie, solidne cechy - a nie dostrzega się, że moim celem nie jest nic innego, jak przedstawiać świat takim, jaki on niestety jest

Ödön von Horváth

ÖDÖN VON HORVÁTH - ur. 9 grudnia 1901 w Fiume, zm. 1 czerwca 1938 w Paryżu austriacki dramatopisarz i prozaik. W swoich utworach podejmował tematy społeczno-polityczne, krytykował postawy drobnomieszczańskie, w późnych powieściach poruszał temat źródeł faszyzmu. Od lat 70. XX w. jego twórczość przeżywa w Niemczech renesans. W Polsce znany z licznych wystawień teatralnych, zwłaszcza "Opowieści Lasku Wiedeńskiego".

Zawartość antologii:

Tom I:

"Pod pięknym widokiem", 1926/27 (tłum. M. Ganczar)

"Włoski wieczór", 1931 (tłum. J.Kaduczak)

"Opowieści Lasku Wiedeńskiego", 1931 (tłum. K. Bikont)

"Kazimierz i Karolina", 1932 (tłum. J. St. Buras)

"Wiara nadzieja miłość", 1933 (tłum. J. St. Buras)

"Nieznajoma z Sekwany", 1933 (tłum. J. St. Buras)

"Głową w mur", 1934 (tłum. M. Ganczar)

Tom II

"Tu i Tam", 1934 (tłum. M. Mikina i M. Wąsik)

"Rozwód Figara", 1936 (tłum. J. St. Buras)

"Don Juan wraca z wojny", 1936 (tłum. M. Muskała)

"Sąd ostateczny", 1935/36 (tłum. R. Brandstaetter)

"Wieś bez mężczyzn", 1937 (tłum. M. Ganczar)

"Do nieba", 1937 (tłum. M. Lubyk)

"Pompeje. Komedia o trzęsieniu ziemi w sześciu obrazach", 1937 (tłum. J.Kaduczak)

Antologię otwiera wstęp Macieja Ganczara ("Przeciw głupocie i kłamstwu, czyli dramaturgia Ödöna von Horvátha"), a zamyka posłowie "Język czyli świadomość" autorstwa Elżbiety Baniewicz

Tłumaczenia dziesięciu sztuk dofinansowano ze środków Bundesministerium fuer Unterricht, Kunst und Kultur w Austrii.

Ze wstępu Macieja Ganczara:

Dramaturgia Horvátha praktycznie bez reszty koncentruje się na jednostce. Autor świadom jest oczywiście wielkich przemian społecznych, od upadku Austro-Węgier po przegranej przez nie pierwszej wojnie światowej, przez wywołaną tym anarchię i kryzys gospodarczy lat 1929-1933, po nieuchronnie nadciągający kataklizm, spowodowany narodzinami nowej ideologii totalitarnej, jaką jest faszyzm. Wydarzenia te niemal zawsze wykorzystuje jako tło swoich dramatów. Głównym celem zdaje się jednak edukacja człowieka, który sprawia wrażenie zagubionego w nowych warunkach, często przegrywa w konfrontacji z bezdusznym społeczeństwem. (...) Horváth nigdy nie potępia wprost, w sztukach nie przemyca umoralniających głośnych haseł, maluje raczej obrazki z życia wzięte, które zlane w jeden wielki patchwork demaskują drobnomieszczańską głupotę, zakłamanie i naiwność.

Tematyka dramatów owego klasyka modernizmu, odnowiciela sztuki plebejskiej, stanowiącej syntezę powagi i ironii, w której bohaterowie posługują się pseudointelektualnym żargonem, dialektami, zdaje się nie tracić na aktualności.

Z posłowia Elżbiety Baniewicz

(...) Wprawdzie życiowe wędrówki nauczyły go tolerancji, sceptycyzmu oraz dystansu wobec spraw bliźnich, to najbardziej interesowała go mentalność zwykłych obywateli, zmuszonych do poradzenia sobie z milionami trupów i koszmarem przegranej wojny.(...)

Jednak w odróżnieniu od pisarzy, którzy, jak Musil, czy Broch, starali się analizować mit scalający wielonarodową monarchię i jego nieprzystawalność do realiów powojennych od strony idei, rozpadu humanistycznych wartości autor Opowieści analizował świadomość społeczną poprzez nieufność wobec języka. (...) Język u Horvtha jawnie demaskuje charakter postaci i prawdziwe motywy działania, obnaża sprzeczność między tym, co się mówi, a tym, co się robi. Przy czym nie chodziło mu nigdy o odczytanie sztuk jako karykatury, czy groteski, przeciw czemu zawsze protestował, lecz o ich realizm, prawdę życia, jakie jest. "Istnieją dla mnie tylko dwie rzeczy, przeciwko którym piszę: głupota i kłamstwo. I dwie rzeczy, za którymi się opowiadam: rozsądek i uczciwość" - powtarzał.