Artykuły

W Toruniu zakończył się Międzynarodowy Festiwal Teatralny Kontakt. Werdykt jury zwrócił uwagę na spektakle z krajów "nowej Europy". I te, w których poszukiwania artystyczne łączą się z mocnymi diagnozami społecznymi - pisze Witold Mrozek w Gazecie Wyborczej.

Główną nagrodę festiwalu otrzymał spektakl z Irlandii. "Blue Boy" [na zdjęciu] w reżyserii Feidlima Cannona i Garego Keegana z teatru Brokentalkers opowiada o okrucieństwie i gwałtach, które miały miejsce w prowadzonych przez księży i zakonnice katolickich sierocińcach.

Polityczni i multidyscyplinarni

Jak tłumaczy Joanna Derkaczew, mieszkająca w Dublinie producentka teatralna i dramaturżka, nagrodzeni twórcy są na teatralnej mapie Zielonej Wyspy nietypowi: - Odchodzą od popularnego w Irlandii modelu teatru ilustrującego literaturę. Używają prywatnych historii, techniki verbatim [technika teatru dokumentalnego]. Wprowadzają na scenę "ekspertów życia codziennego" (w "Have I Know Mouth" Feidlim Cannon pojawił się na scenie z własną matką, by opowiedzieć o śmierci ojca), używają nowych mediów w sposób przewrotny i świadomy. Są polityczni i multidyscyplinarni.

Drugie miejsce przypadło Konstantinowi Bogomołowi. Rosyjski reżyser pokazał w Toruniu spektakl zrealizowany na Łotwie. "Miasto Stavanger i okolice" opiera się na tekście dramatopisarki młodego pokolenia - Mariny Krapivinej. W ironicznym stylu opowiada o rozpadzie więzi międzyludzkich i poszukiwaniu nowych za pośrednictwem internetu. Bogomołow jest jednym z najgłośniejszych zjawisk współczesnego rosyjskiego teatru, kojarzony przede wszystkim z mocnymi politycznymi wypowiedziami w popowej estetyce. Jego petersburski "Król Lear" uderzał w mitologię radzieckiego zwycięstwa w II wojnie światowej, szalony szekspirowski władca stylizowany był w nim na Stalina i grany przez kobietę.

Choć Łotwa ma największą w UE rosyjską diasporę, to - jak opowiada tłumaczka Agnieszka Lubomira Piotrowska - to nie ona stanowi podstawową publiczność "Miasta Stavanger i okolic". Teatry rosyjskiej diaspory w krajach nadbałtyckich grają klasykę w starych dekoracjach. Spektakl z Rygi był pierwszą pracą Bogomołowa poza Rosją; później reżyserował jeszcze w Wilnie. W warszawskim Teatrze Narodowym w styczniu miało z kolei premierę jego przedstawienie "Lód", na podstawie popularnej powieści Władimira Sorokina.

Znów głośno o Frljiciu

Trzecia nagroda trafiła do Litwina Oskarasa Koršunovasa, który wystawił "Mewę" Czechowa w Wileńskim Teatrze Miejskim. Koršunovas otrzymał także nagrodę dla najlepszego reżysera. Nagroda aktorska trafiła do Mariusza Kiljana z Teatru Polskiego we Wrocławiu za rolę Axla Rose'a, lidera Guns N' Roses, w spektaklu Moniki Strzępki i Pawła Demirskiego "Courtney Love".

Specjalną nagrodę toruńskiej "Gazety Wyborczej" za najbardziej wnikliwe rozpoznanie współczesności otrzymał Oliver Frljić, urodzony w Bośni chorwacki reżyser. Jego spektakl "25.671" z Ljubljany odnosi się do "administracyjnej czystki", jakiej władze Słowenii dokonały po rozpadzie byłej Jugosławii, pozbawiając tytułową liczbę swoich mieszkańców obywatelstwa.

Frljić mówił "Wyborczej": - Na Bałkanach muszę walczyć na dwóch frontach. Po pierwsze, muszę zmierzać się z narodowymi mitami, które służą do wzmocnienia etnicznej jedności i wszystkich towarzyszących jej wykluczeń. Później walczę z konserwatywnym językiem teatru, którego celem również jest wykluczenie. Pole rozwiązań estetycznych jest zarazem polem ideologicznej bitwy.

Nazwisko bałkańskiego reżysera było głośne w Polsce jesienią, kiedy to dyrekcja Starego Teatru odwołała w atmosferze skandalu i protestów próby do "Nie-boskiej komedii" w reżyserii Frljicia, mające odnosić się nie tylko do obecnego w tekście Krasińskiego antysemityzmu, ale i do banalizacji i komercjalizacji języka.