Artykuły

"Akimudy" w reż. Piotra Siekluckiego w Teatrze Nowym w Łodzi. Pisze Izabella Adamczewska w Gazecie Wyborczej - Łódź.

Gargantuiczne "Akimudy" pokazują Rosję egzotyczną i w stanie rozkładu. Wiktor Jerofiejew "rozebrał ją do gołego i ukazał bezkształtne ciało dziwoląga", a Piotr Sieklucki wybrał na scenę samo - lekko nieświeże - mięso.

Jerofiejew napisał powieść (właściwie - prozę sylwiczną) pełną złośliwości, aluzji polityczno-literackich i kpiarskich scen obyczajowych. Niemało miejsca poświęcił w "Akimudach" sobie. Piotr Sieklucki i Tomasz Kireńczuk, który podjął się adaptacji, stanęli przed arcytrudnym zadaniem - jak "uładzić" materiał, zachowując jednak cechy charakterystyczne oryginału. Powycinali, poprzestawiali (dobrze wybrana klamra), uprościli. A jednak z tylnego rzędu co chwila dobiegał rozpaczliwy szept: - O czym to jest?

Ci, którzy myślą, że "Akimudy" to thriller science fiction, wyjdą z Teatru Nowego zawiedzeni. Owszem, zawiązanie akcji (w przedstawieniu Siekluckiego) to powstanie ambasady Akimudów, atak na Federację Rosyjską, ogłoszenie III wojny światowej oraz wychodzące z podziemi zombie i duchy przeszłości, ze Stalinem na czele. Popularny schemat to tylko pretekst do rozważań nad triadą Ojciec - Ojczyzna - Bóg.

Sieklucki sięgnął po nowoczesny język teatralny, tworząc w ten sposób sceniczny odpowiednik heterogenicznego tekstu Jerofiejewa. Wzbogacenie spektaklu o elementy wideo (Rafał Korzeniewski) rozwiązało problem z raptownymi zmianami miejsc akcji, ale też wprowadziło grę z dokumentem (wykorzystano archiwalne obrazy) i aluzję do filmów grozy kręconych z ręki (kamera towarzyszy Jerofiejewowi, gdy schodzi do piwnicy, gdzie spotyka zombie-narzeczoną). Uczynienie z autora "Akimudów" jednej z postaci to sprytny zabieg umożliwiający wypowiedzenie niektórych sekwencji, bez konieczności ich scenicznej prezentacji.

Dobrym pomysłem było wprowadzenie przerywników choreograficznych. Jarek Widuch rozpisał nawiązujące do propagandowych widowisk układy grupowe, gdzieś pomiędzy gimnastycznym popisem a wojennym manewrem. Wprowadził uruchamiającą różne skojarzenia scenę tańca i ekstatyczne solo fryzjera Żory (modelowo zrealizowane przez Piotra Gawrona-Jedlikowskiego). Oprawa wizualna jest zdecydowanie mocną stroną spektaklu. Zwraca uwagę pomysłowa scenografia Łukasza Błażejewskiego (np. logo Akimudów kojarzące się ze swastyką), ale nawiązanie do cyrkowej stylistyki nie jest czytelne.

Dobrze grają aktorzy, choć niektórzy nie mieli pola do popisu (woskowy Stalin - Wojciech Bartoszek, mroczny, monumentalny Patriarcha - Adam Mortas). Wyróżnił się Krzysztof Pyziak w roli Klary Karłowny czyhającej na cnotę agenta Kurojedowa. Pyziak oczywiście nie jest karlicą, więc Sieklucki usadził go na wózku inwalidzkim, komicznie piszczącym przy skrętach. Tworząc swoją rolę z elementów parodystycznych (drżące kolanko, zachęcający dyszkancik), Pyziak umiejętnie skupiał na sobie uwagę widzów, odciągając ją od poważnej, politycznej tematyki.

Nie zaskoczył Sławomir Sulej jako Akimud - to rola pisana jakby specjalnie dla niego, podobną odegrał w "Klajstrze". Diabelski, bezpruderyjny duet tworzą Delfina Wilkońska (Ptaszyna) i Kamila Salwerowicz (Lizawieta). Na pochwałę zasługuje Adam Kupaj, który oprócz roli ministra miał do odegrania fortepianową improwizację. A Przemysław Dąbrowski jako Jerofiejew? Cyniczny intelektualista i prześmiewca spodobał się swojemu pierwowzorowi, który przyleciał z Moskwy na premierę.

Narrator powieści Jerofiejewa wyznaje: "Lubię Moskwę, jak można lubić wielkiego, chrumkającego dzika". To nie jest spektakl łatwy i przyjemny, lepiej obejrzeć go po przeczytaniu jeśli nie powieści, to przynajmniej programu. Miejscami przydługi, epatujący żołnierskim słowem i skrótem z cyklu "Rosja dla początkujących", pozostawia jednak wiele pytań i dobre wrażenia wizualne.