Artykuły

Po XIV Festiwalu Dramaturgii Współczesnej "Rzeczywistość przedstawiona" w Zabrzu, pisze Danuta Lubina-Cipińska w Rzeczpospolitej.

Współczesna dramaturgia jest jak sejsmograf - wychwytuje najważniejsze problemy, z jakimi przychodzi się nam mierzyć. Dowodzi tego zakończony w niedzielę w Zabrzu XIV Ogólnopolski Festiwal Dramaturgii Współczesnej "Rzeczywistość przedstawiona".

Na festiwalu triumfowała sztuka Pawła Wolaka i Katarzyny Dworak "Droga śliska od traw. Jak to diabeł wsią się przeszedł" z Teatru im. H. Modrzejewskiej w Legnicy - poruszający portret wiejskiej społeczności będący z jednej strony ludowym moralitetem o walce dobra ze złem, a z drugiej kryminalnym horrorem, opartym na kronikach policyjnych ostatnich lat. Sztuka zdobyła: Grand Prix festiwalu - nagrodę publiczności, nagrodę im. Stanisława Bieniasza (nieżyjącego już dramaturga zabrzańskiego i pomysłodawcy festiwalu) i nagrodę dla realizatorów. Rafał Cieluch za rolę Bogdana otrzymał I nagrodę aktorską, a Magda Skiba - Ola, wyróżnienie aktorskie. Zobacz galerię zdjęć

Tym razem festiwal był skromniejszy, bo do konkursu stanęło tylko 11 inscenizacji dramatów powstałych po 1989 roku (czyli o sześć mniej niż w ubiegłych edycjach). Wynikało to jedynie z ograniczeń finansowych organizatorów (zabrakło tym razem dofinansowania z ministerstwa kultury), a nie z braku ciekawych przedstawień. Przeważały jednak dramaty kameralne, z niewielkimi obsadami - co też odzwierciedla aktualną tendencję polskiego teatru, w którym dopiero teraz, choć nie po raz pierwszy po 1989 roku, daje o sobie znać ostatni kryzys gospodarczy.

Po raz pierwszy wyraźnie zaakcentowany został nurt teatru dla młodego widza - pojawiły się spektakle adresowane właśnie dla takiej widowni, jak "Most nad doliną" Janosa Haya (Teatr im. A. Fredry w Gnieźnie) o niemożliwej do spełnienia miłości młodych, czy sztuka "Ony" Marty Guśniowskiej (Teatr im. J. Osterwy w Gorzowie Wielkopolskim) o traceniu dziecięcych złudzeń i wkraczaniu w dorosłość. Tekst i reżyseria Aliny Moś-Kerger nagrodzone zostały przez Jury Młodych - co najlepiej świadczy o innych preferencjach widowni młodzieżowej i dorosłej. Także do młodej publiczności, choć nie tylko, adresowana była sztuka "Męczennicy" Mariusa von Mayenburga (Teatr Współczesny w Szczecinie i Teatr Dramatyczny w Wałbrzychu), zderzająca religijną i świecką wizję świata, a przede wszystkim pokazującą jak młodość usilnie pragnie wartości, które zostały odrzucone przez dorosłych i do czego może doprowadzić niekontrolowany fanatyzm religijny. Za jej reżyserię I Nagrodę zdobyła Anna Augustynowicz.

Jednym z ważnych kierunków, które zdominowały tegoroczny festiwal, był nurt teatru pokazującego relację człowieka wobec pracy, pieniądza, czy sukcesu za wszelką cenę. Gospodarz festiwalu, Teatr Nowy w Zabrzu, pokazał tragifarsę Ursa Widera "Top Dogs" o skutkach wyścigu szczurów i totalnym zagubieniu w chwili, gdy trzeba się zmierzyć z niespodziewaną utratą pracy. Korporacyjne, miażdżące psychikę ludzką, mechanizmy były osią sztuki Lucy Prebble "Enron" (Scena Polska Teatru w Czeskim Cieszynie). Temat konsumpcjonizmu i popkultury podjęła sztuka Antonisa Skoliasa "Twardy gnat, martwy świat" Mateusza Pakuły (Teatr im. S. Żeromskiego w Kielcach) - rzecz o współczesnym Hiobie, jego relacji z Bogiem i szatanem.

Nie mogło zabraknąć tematu emigracji i sytuacji polskich imigrantów, to przecież jeden z wyróżników naszych czasów. Sztuka Davida Ivesa "Jasiu albo polish joke" (Teatr Nowy w Zabrzu - na zdjęciu) pokazała mechanizm wypierania, skrywania własnej tożsamości na obczyźnie, a jej reżyser, Maciej Podstawny za swą pracę otrzymał II reżyserską nagrodę.

W tegorocznej edycji festiwalu nie było dramatów, które komentowałyby globalne wydarzenia czy wielką historię. Dominowały dramaty psychologiczne, pokazujące skomplikowane relacje międzyludzkie, jak "Pocałunek" Gera Thijsa (Teatr Współczesny w Szczecinie) czy "Blackbird" Davida Harrowera (Teatr Przyrzecze w Białymstoku"). Poszukiwanie sensu życia to oś dramatu "Boże mój" izraelskiej dramatopisarki Anat Gov (Teatr im. S. Jaracza w Łodzi).

Festiwal w Zabrzu jest jedynym w Polsce tematycznym festiwalem prezentującym inscenizacje dramaturgii współczesnej. Co roku uczestniczy w nim około 3 tysięcy widzów, a w prace organizacyjne zaangażowana jest spora grupa młodzieży. Jak co roku konkursowi towarzyszyły warsztaty dramatopisarskie, spotkania autorskie i wystawy plastyczne oraz pokazy Teatru Telewizji.

***

Jury pod przewodnictwem Lecha Raczaka przyznało następujące nagrody i wyróżnienia:

Nagrodę im. Stanisława Bieniasza w formie medalu zaprojektowanego przez Zygmunta Brachmańskiego - duetowi PiK czyli Pawłowi Wolakowi i Katarzynie Dworak za dramat "Droga śliska od traw. Jak to diabeł wsią się przeszedł".

Nagroda w wysokości 10 000 zł dla realizatorów spektaklu "Droga śliska od traw. Jak to diabeł wsią się przeszedł" Pawła Wolaka i Katarzyny Dworak z Teatru im. Heleny Modrzejewskiej w Legnicy.

I nagrodę za reżyserię - w wysokości 5 000 zł - Annie Augustynowicz za spektakl "Męczennicy" Mariusa von Mayenburga z Teatru Współczesnego w Szczecinie i Teatru Szaniawskiego w Wałbrzychu

II nagrodę za reżyserię - w wysokości 4 000 zł - Maciejowi Podstawnemu za spektakl "Jasiu albo Polish Jokes" Davida Ivesa z Teatru Nowego w Zabrzu

I nagrodę aktorską - w wysokości 4 000 zł - Rafałowi Cieluchowi za rolę Bogdana w spektaklu "Droga śliska od traw. Jak to diabeł wsią się przeszedł" Teatru im. Heleny Modrzejewskiej w Legnicy.

II nagrodę aktorską w wysokości 3 000 zł - Jarosławowi Karpukowi - za role w spektaklach "Jasiu albo Polish Jokes" (wujek Roman) i "Top Dogs" (Hans Peter Muller) z Teatru Nowego w Zabrzu

III nagrodę aktorską - w wysokości 2 000 zł - Annie Koniecznej - za role Portii i Rachel

w spektaklu "Jasiu albo Polish Jokes" z Teatru Nowego w Zabrzu

5 równorzędnych wyróżnień aktorskich w wysokości 1 000 zł każda:

Marii Dąbrowskiej za rolę Inge Sudel w spektaklu "Męczennicy" Mariusa von Mayenburga

z Teatru Współczesnego w Szczecinie i Teatru Szaniawskiego w Wałbrzychu

Magdzie Skibie za rolę Oli w spektaklu "Droga śliska od traw. Jak to diabeł wsią się przeszedł" Pawła Wolaka i Katarzyny Dworak z Teatru im. Heleny Modrzejewskiej

w Legnicy.

Magdalenie Tabor za rolę Zsofi w spektaklu "Most nad doliną" z Teatru im. Aleksandra Fredry z Gniezna

Joannie Litwin-Widerze za rolę Claudi Roe w spektaklu "ENRON" z Tesinkiego Divadla Sceny Polskiej

Dariuszowi Niebudkowi za rolę Jasia Polish Jokes" Davida Ivesa z Teatru Nowego w Zabrzu

Nagrodę za debiut w wysokości 2 000 zł otrzymuje Konrad Beta (Benjamin Sudel w "Męczennikach" Mariusa von Mayenburga z Teatru Współczesnego w Szczecinie i Teatru Szaniawskiego w Wałbrzychu.

Grand Prix Nagroda Publiczności przyznana została spektaklowi "Droga śliska od traw" Teatru im.H.Modrzejewskiej w Legnicy

Jury "młodych" przyznało:

Nagrodę za tekst dla Marty Guśniowskiej za tekst "Ony"

Nagrodę za reżyserię - dla Aliny Moś-Kerger za spektakl "Ony"

Nagrodę za scenografię - dla Małgorzaty Bulandy ("Droga śliska od traw")

Nagrodę aktorską - dla Rafała Cielucha za rolę Bogdana w spektaklu "Droga śliska od traw"

Nagrodę aktorską - dla Tomasza Sobczaka za rolę w spektaklu "Blackbird"