Czai się nieprzyjaciel
"Nieprzyjaciel" w reż. Jana Bratkowskiego w Teatrze Nowym w Łodzi. Pisze Renata Sas w Expressie Ilustrowanym.
Nuda jest największym grzechem teatru. A jeśli ona włada sceną, mówienie o jakimkolwiek grzechu czy najświętszych wartościach mija się z celem.
Trudno znaleźć uzasadnienie dla wystawienia sztuki Juliena Greena "Nieprzyjaciel". Pisarz przejęty sprawą zdrady, grzechu, zgubnego erotyzmu woli straszyć czającym się w ciemnościach "nieprzyjacielem" (czytaj diabłem), niż przekonać o swoich racjach. Próbuje zbudować niby-faustowską, niby-szekspirowską opowieść o niezaspokojonej w małżeństwie Elżbiecie. Hrabina romansuje ze szwagrem, a potem podejmuje kolejną erotyczną grę z drugim, który na dodatek porzucił klasztor, goniąc za miłością zmysłową.
Toniemy w potoku słów, które nie pomagają w rozumieniu postaw, ani nie poszerzają wiedzy o wszechwładnej sile namiętności.
Reżyser prof. Jan Bratkowski nie znalazł sposobu, by z tego, co zapisane w tekście sprzed pół wieku, wypreparować moralitet na miarę nas współczesnych, mających zadumać się nad wartością praw boskich.
Do tego zamek na francuskiej prowincji II połowy XVIII wieku, scenograficzna wizja Grzegorza Małeckiego, to raczej drobnomieszczańskie mieszkanie, w którym dobrze by się czuła pani Dulska.
Nie podejrzewam jednak, że realizatorom chodziło o "robienie oka" do publiczności i sugerowanie: patrzcie, ile tu zwyczajnego kołtuństwa...
Sytuację starają się ratować aktorzy. Wśród czterech głównych postaci wyróżnia się Michał Staszczak (występujący gościnnie aktor Teatru Jaracza) w roli porzuconego kochanka. Pasję i emocje w postać niedoszłego mnicha wkłada utalentowany Ksawery Szlenkier. Między trzema mężczyznami miota się piękna Elżbieta - Anita Sokołowska (gra gościnnie), ale do tej postaci reżyser nie znalazł żadnego klucza. Powagą i taktem mężczyzny ciężko doświadczonego przez los wykazuje się grający jej męża Dariusz Kowalski.
Gdyby nie aktorzy, dwie godziny z tekstem Greena byłyby nie do przetrwania.
