Artykuły

Tadeusz Kijonka nie żyje. Skupiał w sobie najlepsze cechy Ślązaków. Solidność i wytrwatość, uczciwość i życzliwość. Pogodę ducha i ogromne poczucie humoru. Ale miał też nie tak już tu powszechną - zwłaszcza w minionych latach - silę przebicia i pasję działania.

Przejawiała się w jego aktywności społecznej, dziennikarskiej przez ponad sześćdziesiąt łat. Był posłem na Sejm dwu kadencji. To na ręce premiera Tadeusza Mazowieckiego składał interpelacje dotyczące spraw Śląska, w tym wywozu Ślązaków do ZSRR w 1945 roku.

Czy to możliwe, że ktoś obdarzony tak znacznymi zdolnościami organizacyjnymi, umiejętnością praktycznego rozwiązywania problemów, ktoś, kto stworzył m.in. Górnośląskie Towarzystwo Literackie i miesięcznik społeczno-kulturalny "Śląsk", współredagując wraz z zespołem pismo, które trzeba było także "nakarmić" - zapewnić finansowanie papieru, druku, honorariów etc, o co przez 17 lat zabiegał sam - był przez te wszystkie lata lirycznym poetą?

O poetyckiej drodze Tadeusza Kijonki i wielu tomach wierszy, które po sobie zostawił, także o tym niedokończonym, Bożonarodzeniowym, więcej mówić będą teraz historycy i krytycy literaccy. Dla mnie był przyjacielem, wpisanym w codzienność naszego domu. Mojego męża znał już jako studenta, od tego czasu rozmawiali niemal każdego dnia przez 55 lat.

- Dobrze, że dzwonisz najpierw do mnie. Muszę Kazika jakoś przygotować - powiedziała Iwona Kutzowa, kiedy przekazałam jej tę smutną wiadomość.

Choć odejście Tadeusza Kijonki będzie bolesne dla wielu ludzi z Polski, dla wielu ze Śląska, dla "krzoków" i "ptoków", to przede wszystkim bolesne jest dla "pnioków", bo był jednym z nich. Jednym z najwybitniejszych Ślązaków XX wieku, co potwierdził plebiscyt "Gazety Wyborczej".

Kiedy umierają poeci - miejsca, w których często przebywali, stają się dotkliwie puste. Tadeusz Kijonka przez dziesięciolecia przyzwyczajał nas, że w nich po prostu jest. Redakcje czasopism, Polskie Radio Katowice, Opera Śląska, w której przez 47 sezonów był kierownikiem literackim i gdzie tak niedawno obchodził swój jubileusz, redakcja "Śląska", w której z Jego inspiracji nieustannie coś się działo, filharmonia, muzea, biblioteki, domy kultury, wystawy. Wreszcie Salon Polsko-Węgierski im. Feliksa Netza, w którym tak pięknie mówił o Feliksie i gdzie wielu z nas widziało Go po raz ostatni.

Był tak mocno wpisany w Śląski krajobraz, że trudno wprost uwierzyć, że już wyruszył na spotkanie z przyjacielem.

* Beata Netz, dziennikarka, wdowa po wybitnym poecie, prozaiku i tłumaczu Feliksie Netzu

**

Romantyk ze Śląska

W wieku 80 lat zmarł wczoraj Tadeusz Kijonka, poeta, publicysta, poseł na Sejm, były redaktor miesięcznika "Śląsk" i wieloletni kierownik literacki Opery Śląskiej w Bytomiu.

Tadeusz Kijonka urodził się w 1936 roku w Radlinie. W1960 roku ukończył Uniwersytet Jagielloński w Krakowie. Z Katowicami związał się w 1954 roku. W tym mieście, a dokładniej w dzielnicy Brynów, zamieszkał na stałe.

Był posłem na Sejm IX i X kadencji w latach 1985-91. W 1992 roku założył Górnośląskie Towarzystwo Literackie i przez 20 lat byl jego prezesem. Od roku 1967 do roku 2013 był kierownikiem literackim Opery Śląskiej w Bytomiu.

Jako poeta debiutował w "Trybunie Robotniczej" w 1955 roku tryptykiem "Konstantynopol Mickiewicza", za który otrzyma! pierwszą nagrodę w studenckim konkursie organizowanym z okazji Roku Mickiewicza. W twórczości poetyckiej zawsze kroczył własną ścieżką, kierując się ku tradycji, konwencji, rymowi i rytmowi. Kontynuował idee romantyzmu.

Kijonka jest też, a może przede wszystkim, autorem kilkudziesięciu utworów poetyckich osnutych na motywach śląskich. W swoich wierszach często wspomina czas dzieciństwa spędzony w Radlinie. Wydał również "44 sonety brynowskie" w 2014 roku, poświęcone dzielnicy Katowic, w której mieszkał.

- Pisanie dla mnie to jest działalność bezinteresowna, nienastawiona na żaden zysk ani poklask, choć chcę poprzez tę aktywność wyrazić siebie i swoje istnienie - mówił w swoim ostatnim, jak się okazuje, wywiadzie dla "Gazety Wyborczej Katowice".

Rok temu ukazał się kolejny tom poezji Tadeusza Kijonki - "Słowo w słowo" pełen smutnych przemyśleń. - One towarzyszą mi od zawsze. Moja twórczość podporządkowana jest zmaganiu się z pamięcią, cielesnością i śmiercią. Poza tym w ostatnim czasie zmagałem się z chorobą, która również odcisnęła na mnie swoje piętno - zdradził poeta.

Również w ubiegłym roku, nakładem Wydawnictwa Śląsk, ukazała się świetna publikacja "Światy poetyckie Tadeusza Kijonki", stanowiąca najobszerniejszy jak dotąd wachlarz stanowisk krytycznych, a także sposobów czytania liryki poety z Brynowa. Ziemia, pamięć i ciało, a także: egzystencja, pochodzenie, wiara i uczucia - to motywy, które najczęściej przenikały się w jego twórczości, o czym we wspomnianym tomie pisze profesor Marian Kisiel, który razem z Tadeuszem Siernym jest jego redaktorem.

W latach 1995-2013 Tadeusz Kijonka był redaktorem miesięcznika społeczno-kulturalnego "Śląsk". W 2014 roku poeta został uhonorowany specjalną Nagrodą Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Bogdana Zdrojewskiego za "nieocenione zasługi dla kultury polskiej".

W roku 2016 Tadeusz Kijonka otrzymał tytuł Honorowego Ślązaka, który przyznano mu podczas 26. edycji konkursu "Po naszymu, czyli po śląsku" organizowanego przez senatorkę Marię Paficzyk-Pozdziej.

W tym samym roku publicysta był też nominowany do "Cegły z Gazety", nagrody przyznawanej osobom, które promują śląskie wartości. Nominację przyznał mu profesor Marek Szczepahski. Między innym dlatego, że jako jeden z nielicznych poetów pisywał w obecnych czasach sonety.

Poeta otrzymał także m.in. Śląski Szmaragd (2012). Nagrodę im. Wojciecha Korfantego przyznaną przez Związek Górnośląski (2002) oraz Brązowy Medal Zasłużony Kulturze Gloria Artis (2006).

Tadeusz Kijonka odszedł w wieku 80 lat. Swoje okrągłe urodziny hucznie świętował w listopadzie minionego roku w Operze Śląskiej w Bytomiu, w której przepracował prawie pół wieku, w gronie rodziny i przyjaciół.