Dramat i groteska
"Pociągi pod specjalnym nadzorem" Bohumila Hrabala w reż. Jakuba Krofty w Teatrze Dramatycznym w Warszawie. Pisze Hanna Karolak w Gościu Niedzielnym.
Na sennej stacyjce, przez którą pędzą niemieckie pociągi, młody bohater dokonuje tragicznych wyborów.
Czeski humor jest polskiemu widzowi wyjątkowo bliski. Aż. dziw, że tak rzadko prezentujemy go na scenie. "Pociągi pod specjalnym nadzorem" Hrabala, ostatnia premiera w Teatrze na Woli, to wyczekiwane po latach spotkanie widza z czującymi specyficzny klimat aktorami. Prowincjonalna stacyjka, w tle toczy się wielka historia, przejeżdżający z łomotem przez scenę pociąg - znakomity pomysł inscenizacyjny - budzi grozę i przypomina o realiach. I jak zawsze główny bohater, Miłosz Pipka, marzy o tym, by z młodzieńca przemienić się w mężczyznę.
Jak zawsze u Czechów dramat łączy się z groteską. Koloryt lokalny podkreślają typowe dla czeskiej dramaturgii nazwiska brzmiące jak ksywki: dyżurny ruchu Całusek, maszynista Książę, dyrektor ruchu Grzeczny, telegrafistka Święta. Każdy z nich ma swoje pragnienia, kompleksy, poczucie niespełnienia. Ale najbardziej wzruszający jest Otar Saralidze, który kreuje postać zabawną, bo przeżywającą po raz kolejny swoje erotyczne fiasko. Kiedy Miłosz dojrzeje, jako mężczyzna, jako Czech, jako spłacający dług swego dziadka, który zginął, chcąc hipnozą zawrócić armię niemiecką idącą na Pragę, zapłaci w tym odruchu bohaterstwa najwyższą cenę. Realizatorzy z wyczuciem podeszli do materii dzieła. Przekładu dokonał Andrzej Czcibor-Piotrowski, adaptacja jest autorstwa Janusza Andermana, reżyserii podjął się Jakub Krofta. Jan Gondowicz docenił niezwykłość dramatu Hrabala, pisząc: "Ów splot mitu, groteski, anegdoty i zgrozy, sentymentu i niedopowiedzeń, ta mała stacyjka w śniegu jest szklaną kulą, w której trwa czysta środkowoeuropejskość"
