Bielsko-Biała. "Oresteja?" na motywach Ajschylosa w Banialuce
Francuski reżyser François Lazaro realizuje w Teatrze Lalek Banialuka inscenizację jednego z najstarszych tekstów teatralnych - "Oresteję" Ajschylosa.
Jednak już na początku pracy nad spektaklem zrodziło się pytanie: co wiemy o tragedii greckiej? Odpowiedź jest krótka - niewiele. Pomimo licznych badań i opracowań teatr starożytny, który uważamy za jeden z filarów kultury europejskiej, nadal pozostawia wiele pytań bez odpowiedzi. Co więcej dotychczasowe ustalenia i teorie są stale kwestionowane.
Bohaterowie przedstawieni w tragediach Ajschylosa zaskakują brutalnością, żądzą władzy i zemsty. Kierują nimi pobudki, które są dla nas zupełnie niezrozumiałe. Taka przemoc usprawiedliwiana tradycją i religią przywodzi na myśl wydarzenia, których świadkami jesteśmy tu i teraz - zamachy terrorystyczne. Informacje o brutalnych aktach przemocy dochodzą do nas najczęściej za pośrednictwem telewizji, radia czy internetu. Wydarzenia, które widzimy w urywkach są niczym wykopaliska archeologiczne - poznajemy zaledwie niewielki fragment historii. Ponadto wystarczy przełączyć kanał w telewizji, zmienić rozgłośnię radiową lub portal internetowy, a rzekome fakty przyjmują inny wydźwięk, służą innej sprawie. Jednocześnie te właśnie obrazy, budują naszą świadomość. Na ich podstawie wydajemy osądy, podejmujemy decyzje, w końcu głosujemy w wyborach - korzystamy z przywileju, którego korzenie sięgają czasów Ajschylosa.
Taka właśnie współczesność w poetycki, metaforyczny sposób została ukazana w widowisku "Oresteja?". Reżyser nie podejmuje próby odtworzenia tragedii greckiej, ale wykorzystuje ją, aby przywołać pewne archetypy. Tworzone na scenie sekwencje budowane są na bazie szczątków zdarzeń, niedopowiedzeń i wiadomości przekazywanych przy użyciu komunikatorów internetowych. Za pomocą prymitywnych gestów inspirowanych obrazami zaczerpniętymi z historii sztuki, tworzone są uniwersalne znaczenia, przekazywane są emocje i uczucia. Do budowania "ruchomych obrazów" wykorzystywana jest minimalistyczna scenografia, w której odnajdziemy eksponaty z sal muzealnych - arcydzieła sztuki starożytnej, ale także kostium i lalki teatralne. Nieocenioną rolę w tworzeniu atmosfery spektaklu odgrywa muzyka wykonywana na instrumentach znanych już w starożytności.
Starożytni pozostawili po sobie teatr, którego podstawą jest dialog. Dialog zaś jest niezbędny do zawarcia pokoju. Kiedy odkładamy niechęć, uprzedzenia, broń; kiedy zdejmujemy kominiarki; gdy we wrogu uda nam się dostrzec po prostu człowieka - wtedy rodzi się nadzieja na pojednanie.
