Artykuły

- Komponując program, staramy się zawsze podporządkować go jakiejś myśli przewodniej i pokazywać te przedstawienia i zjawiska teatralne, które są znaczące dla współczesnego lalkarstwa oraz wskazują kierunki jego zainteresowań i rozwoju - mówi Lucyna Kozień, dyrektorka Teatru Lalek Banialuka i XXVIII Międzynarodowego Festiwalu Sztuki Lalkarskiej w Bielsku-Białej, który zostanie zainaugurowany 22 maja.

Marta Odziomek: Przed nami 28. edycja festiwalu. Jaki będzie?

Lucyna Kozień: Komponując program, staramy się zawsze podporządkować go jakiejś myśli przewodniej i pokazywać te przedstawienia i zjawiska teatralne, które są znaczące dla współczesnego lalkarstwa oraz wskazują kierunki jego zainteresowań i rozwoju. Podczas tej edycji chcemy pokazać, że w teatrze lalek zachodzą znaczące zmiany w obrębie poszukiwań repertuarowych. A twórcy coraz odważniej sięgają po problematykę dotąd na scenach lalkowych nieobecną lub wręcz tematy tabu.

Jakie zatem tematy będą poruszały spektakle obecne w programie festiwalu?

- To między innymi wyobcowanie i samotność - także samotność dziecka w świecie dorosłych, piętno inności i wykluczenia, wojna i terroryzm, problemy emigracji i imigracji, wreszcie odchodzenie i śmierć jako naturalna kolej ludzkiego życia. O tym chcą z widzami rozmawiać twórcy m.in. przedstawień teatrów z Portugalii, Finlandii, Słowenii, a także naszych polskich prezentacji: Teatru Animacji z Poznania, Teatru Figur z Krakowa czy Wrocławskiego Teatru Lalek. Tegoroczny festiwal pokaże, że - obok baśni i bajek, które od lat inspirują lalkarzy - rozwija się nowa dramaturgia, powstają sztuki dotykające najbardziej istotnych kwestii współczesnego życia. I że artyści lalkarze potrafią rozmawiać z młodym widzem na najbardziej bolesne tematy w sposób odkrywczy, zróżnicowany, przy wykorzystaniu właściwych naszej dyscyplinie sztuki środków ekspresji. Tak jest na przykład w przedstawieniach o odchodzeniu, o śmierci w rodzinie. Krańcowo różnie - w konwencji, zamyśle inscenizacyjnym, formie teatralnej i tonacji emocjonalnej (także pogodnej, żartobliwej!) - są przedstawienia "Piekło-Niebo" Wrocławskiego Teatru Lalek, "Gęś, śmierć i tulipan" teatru ze Słowenii czy wreszcie "Opowieści Małej Lupitiny Gonzales" teatru Loutky bez Hranic z Czech. Nie uciekamy więc od konfrontacji z tym, co dzieje się wokół, nie udajemy, że nie ma wojen, śmierci, wykluczenia Ale też, w innych prezentacjach, pokazujemy, jak ważna jest zawsze potrzeba przyjaźni, miłości, wolności i akceptacji. I pokazujemy bohaterów, z którymi znakomicie utożsamiają się nasi mali widzowie, bliskich ich sercu i wyobraźni.

Forma tych spektakli ma pewnie również znaczenie?

- Zawsze staramy się pokazywać przedstawienia najciekawsze i często zaskakujące swą teatralną formą, eksperymentujące, szukające nowych form animacji. Teatr lalek zmienia się na naszych oczach, nieustannie. Lalka jest dziś tylko jednym z wielu tworzyw (chociaż na szczęście wciąż ważnym!), podmiotów służących do kreowania teatralnego świata. Obok niej pojawia się wiele innych animantów, różnie przez teatr wykorzystywanych. Jednocześnie prawo obywatelstwa zdobyły już sobie takie "nieteatralne" narzędzia jak: kamera, projektor, rzutniki pisma i technologie 3D. Lalkarstwo staje się coraz bardziej sztuką multimedialną, chociaż ma to swoich zagorzałych przeciwników. Ale świat teatru lalek jest bogaty i różnorodny - pokażemy to na naszym festiwalu. Z jednej strony zachwycimy się mistrzowską animacją francusko-norweskiego teatru Plexus Polaire ("Popioły") i portugalskiego Teatro de Marionetas do Porto ("Kitsune"); z drugiej zobaczymy eksperymentujący z formą hiszpański teatr Onirica Mecánica w spektaklu "Szept dźwięków" czy belgijski Cie Alexis Rouvre w widowisku - performansie "Sznury".

Będą teatry z Polski, Europy, ale też zupełnie egzotyczne.

- Po raz pierwszy będzie gościł na naszym festiwalu teatr z Libanu. Zależy nam, by podczas każdej edycji zaprezentować jakiś teatr odległy geograficznie i kulturowo, sięgający do korzeni, tradycji teatralnej swojego kraju. W tym roku pokażemy "Księżyc w pełni" Khayal Association for Arts and Education z Libanu i spektakl japońskiej grupy Saruhachi-za, wykorzystującej w przedstawieniu nietypowe lalki, które zachowały się tylko w czterech miejscach w Japonii (m.in. właśnie na wyspie Sado, skąd wywodzi się teatr). Do udziału zaprosiliśmy także teatr Michal Svironi Fantasy Theater z Izraela z plenerowym spektaklem "Ewolucja miłości". Plenery są bardzo wyczekiwane zarówno przez mieszkańców Bielska-Białej, jak i naszych gości. Drugim będzie rozbudowane inscenizacyjnie widowisko "Poza czasem" Teatru Akt z Warszawy.

Poza konkursem zaprezentuje się też teatr Banialuka.

- Pokażemy trzy nasze przedstawienia, które wpisują się w założenia programowe festiwalu - poruszają ważne tematy i eksperymentują z formą: "Król Maciuś Pierwszy", "Oresteja?" i "Zielona Gęś". Myślę, że doskonale pokazują, o czym i w jaki sposób Banialuka chce rozmawiać z widzami.

Festiwalowi towarzyszy ciekawa wystawa.

- Na każdy festiwal przygotowujemy ekspozycję teatralną, która jest istotnym elementem programu. Tym razem organizujemy - we współpracy z Muzeum Narodowym w Szczecinie oraz Galerią Bielską BWA - wystawę poświęconą afrykańskiemu teatrowi lalek. Będą na niej prezentowane lalki z Mali, Nigerii, Wybrzeża Kości Słoniowej, Togo, Beninu, Ghany, Tanzanii, Konga, Kamerunu i Gabonu. To część kolekcji podarowanej Polsce (Muzeum Narodowemu w Szczecinie) przez wybitnych znawców afrykańskiego teatru lalek Oleńkę Darkowską-Nidzgorską i Denisa Nidzgorskiego-Gordiera.

Dlaczego warto w tych dniach odwiedzić Bielsko-Białą?

- Z przekonaniem zapraszam na nasz festiwal. Myślę, że jego oferta jest na tyle ciekawa, że zainteresuje każdego. Pokaże, jak wielką siłą teatru lalek jest jego niezwykle bogata i ciągle zaskakująca odkrywczością forma i że teatr lalek adresuje z powodzeniem swoje przedstawienia - głęboko zapadające w pamięć - także do widzów dorosłych.

To będzie wyyjątkowy festiwal

5 dni i 37 teatralnych prezentacji, które przedstawi 21 teatrów z 15 krajów świata (Belgii, Czech, Finlandii, Francji, Hiszpanii, Izraela, Japonii, Libanu, Litwy, Norwegii, Portugalii, Słowacji, Słowenii i Węgier), w tym 6 z Polski. Tegoroczny XXVIII Międzynarodowy Festiwal Sztuki Lalkarskiej w Bielsku-Białej zapowiada się bardzo obiecująco. Tak jest zresztą podczas każdej edycji tego wydarzenia, a obietnice niesamowitych wrażeń i dobrej zabawy są tu zawsze spełniane.

Lalkarze, teatry, recenzenci, artyści, twórcy i wszyscy sympatycy tego rodzaju sztuki teatru wyjeżdżają co dwa lata z Bielska-Białej usatysfakcjonowani i szczęśliwi, że udało im się wziąć udział w tak ważnym festiwalu! Jedynym tak dużym i artystycznie różnorodnym w naszym województwie, a może nawet i w Polsce.

Tegoroczna edycja pokaże: spektakle, które odznaczają się maestrią animacji i zrealizowane z szacunkiem dla tradycji (jak Teatro de Marionetas do Porto z Portugalii z "Kitsune" oraz Plexus Polaire z Francji z "Popiołami"), przedstawienia zrealizowane w technice teatru cieni (Loutkovno Gledališce Ljubljana ze spektaklem "Gęś, śmierć i tulipan" czy Teatr Figur z "Huljet, huljet") dokonania twórców, którzy eksperymentują z formą (jak Cie Alexis Rouvre z Belgii ze "Sznurami" i LIVSMEDLET z Finlandii z przedstawieniem "Niewidoczne kraje") i produkcje odmienne pod względem kulturowym (Saruhachi-za z Japonii i Khayal Association for Art Education z Libanu).

Wśród imprez towarzyszących znalazły się także dwa widowiska plenerowe: "Ewolucja miłości" Michal Svironi Fantasy Theatre z Izraela i "Poza czasem" Teatru Akt z Warszawy, wystawa "Kono Donkili". Afrykański Teatr lalek w Galerii Bielskiej BWA, warsztaty teatralne "Stwórz lalkę-stwórz siebie!" Teatru Grodzkiego oraz panel dyskusyjny Polskiego Ośrodka Lalkarskiego POLUNIMA.

Festiwal zakończy się w sobotę 26 maja werdyktem i koncertem zespołu Chłopcy Kontra Basia.

Sprzedaż biletów (od 17 do 35 zł, karnety: 230 i 320 zł) prowadzona jest online lub w kasie teatru Banialuka - tel. 33 815 09 15, e-mail: impresariat@banialuka.pl. Więcej informacji na stronie: http://www.festiwal2018.banialuka.pl/