Artykuły

W Teatrze Wielkim - Operze Narodowej dobiegają końca próby przed piątkową [16 czerwca] premierą "Czarodziejskiego fletu" Mozarta w reżyserii Achima Freyera. Ostatnia premiera tego sezonu może wzbudzić kontrowersje.

Premiera "Czarodziejskiego fletu" Wolfganga Amadeusza Mozarta będzie jednym z ostatnich przedstawień mijającego sezonu w Operze Narodowej. Ten sezon zdominowały dwa spektakle - "Andrea Chénier" Mariusza Trelińskiego i "Wozzeck" Krzysztofa Warlikowskiego, dzięki którym publiczność mogła zmierzyć się z niewygodną, nawet bolesną prawdą o dzisiejszej Polsce i mechanizmach rządzących naszym życiem.

Konfrontacyjnie zapowiada się również "Czarodziejski flet" w inscenizacji Achima Freyera, jednego z największych reżyserów operowych na świecie. Freyer - malarz, scenograf, reżyser w jednej osobie - zaprzyjaźnił się z Teatrem Wielkim. Trzy lata temu wystawił tu brawurowe "Potępienie Fausta" Hektora Berlioza. Teraz powraca, aby zrealizować swą szóstą inscenizację "Czarodziejskiego fletu". Ta pozornie niewinna baśń muzyczna fascynuje go od 24 lat, stała się jedną z wizytówek jego reżyserskiej twórczości.

Wystawiał ją w Niemczech, Francji, ostatnio w Rosji. Każda z tych inscenizacji była inna. - To niezwykłe i tajemnicze dzieło, którego przesłanie dociera do ludzi prostych i fascynuje wyrafinowanych. Mój stosunek do niego zmieniał się, pogłębiał - powiedział "Gazecie". W Hamburgu od czasu premiery w 1982 r. "Czarodziejski flet" Freyera nie schodzi z afisza. W Salzburgu był jednym z nielicznych wznawianych tam przedstawień, imponował feerią barw i oszałamiających pomysłów reżyserskich z akcją rozgrywającą się na arenie cyrkowej. W Moskwie Freyer przewrotnie pokazał radzieckie symbole - sierp i młot - zadając pytanie o żywotność idei komunizmu w Rosji i to, jak radzą sobie dziś Rosjanie, którym system totalitarny organizował życie.

Freyer teatru uczył się u Bertolta Brechta i uważa, że każda sztuka jest polityczna. - Moja interpretacja zmienia się w zależności od czasu i miejsca, w którym pracuję - mówi.

Jaki zatem będzie "Czarodziejski flet" w Polsce, kraju na dorobku? Freyer przygotowuje moralitet na czas kapitalizmu z nieludzką twarzą, który rozgościł się w Polsce, podobnie jak w Niemczech wschodnich, z których reżyser pochodzi (uciekł stamtąd na Zachód w 1972 r.). Reżyser zamierza pokazać, jak dokonuje się manipulacja człowieka w systemie kapitalistycznym. Dlatego osadził akcję opery w szkole, bo to pierwsze miejsce, w którym uczymy się konkurencji, zasad kapitalistycznej gry. Na scenie - oprócz rzędów ławek - ustawił więc wielkie schody symbolizujące kolejne stopnie - nie wtajemniczenia, jak u Mozarta, ale dążenia do bycia najlepszym, do osiągnięcia najwyższego szczebla kariery. - Media, politycy, korporacje wmawiają nam, że to jedyna droga do szczęścia. Aby je osiągnąć, ludzie gotowi są przejść najcięższe próby - tłumaczy reżyser. Tak się dzieje z bohaterami Mozarta - muszą wyrzec się miłości, przyjaźni, ryzykują życiem. Freyer przygotował przewrotne zakończenie.

Nie byłby sobą, gdyby nie potraktował wszystkiego z dystansem, dowcipem i kpiną. Dlatego np. czarnoksiężnik Sarastro będzie dyrektorem szkoły, a Królowa Nocy nieradzącą sobie z uczniami nauczycielką francuskiego. Ważna rola przypadnie chórowi Opery Narodowej, który zagra tłum obojętny na cierpienia innych. A muzyka? - Jest na pierwszym planie, a inscenizacja w tle. Muzyka najwięcej i najpełniej opowiada wtedy, gdy się jej nie przeszkadza - uspokaja Freyer.

Wolfgang Amadeus Mozart, "Czarodziejski flet", reżyseria, scenografia, światła Achim Freyer, soliści, chór i orkiestra Teatru Wielkiego pod dyrekcją Kazimierza Korda. Premiera w piątek, 16 czerwca, godz. 19, następne spektakle 18 i 21 czerwca. Szczegóły obsady: www.teatrwielki.pl