Artykuły

"Jabłko" w reż. Tomasza Dutkiewicza w Teatrze im. Mickiewicza w Częstochowie. Pisze Tomasz Dutkiewicz w Gazecie Wyborczej - Częstochowa.

W którymś z wywiadów Tomasz Dutkiewicz, reżyser przedstawienia, powiedział, że "Jabłko" to "Love story" 20 lat później. To prawda, bo tekst Verna Thiessena opowiada o tym samym, co powieść Ericha Segala - związku miłości i śmierci. Tu jednak relacje są odwrotne: umieranie nie jest kulminacją wielkiej miłości, ale odrodzeniem uczucia.

Evelyn i Andy są bezdzietnym małżeństwem w średnim wieku. Ona robi karierę, podczas kiedy on traci pracę. Ich i tak nie najlepszy kontakt ulega pogorszeniu. Sfrustrowany Andy, przesiadując na ławce nad jeziorem, spotyka pewnego dnia Samantę. Studentka medycyny swoje frustracje wycisza chętnym seksem bez zobowiązań. Żona 40-latka jest bardzo chłodna. Dziewczyna uwodzi Andy'ego, który z czasem zaczyna się angażować uczuciowo. Wtedy okazuje się, że Evelyn ma raka piersi. Mąż opiekuje się umierającą i wtedy odnajdują całą czułość dawnego związku. Paradoksalnie asystentką lekarza prowadzącego chorą jest Samanta. Roztacza opiekę nad żoną niedawnego kochanka.

Podobna opowieść mogłaby być streszczeniem tasiemcowego serialu telewizyjnego. Jeśli "Jabłko" nie zamienia się w telenowelę, to zasługa reżysera i aktorów. Reżyser sprowadza środki teatralnego wyrazu do minimum. Jest niemal sam tekst podawany przez aktorów. Jeśli panie na widowni pociągają nosami, to zasługa odtwórców ról. Grających życie - bez póz, patosu i czułostkowości. Niezrównany jest Marek Ślosarski jako Andy. Jest głęboki, prawdziwy, wiarygodny. Panie na początku są troszkę chropowate, ale wkrótce sprzedają najprawdziwsze emocje.

Formalnym zabiegiem reżyserskim jest wprowadzenie do teatru obrazu filmowego. Opowieść istnieje bowiem w "Jabłku" podwójnie: raz w żywym planie aktorskim i synchronicznie na kotarze-ekranie. Włączona kamera wideo przenosi akcję na ekran. Jakość filmowości podkreśla również zabieg wprowadzony przez Dutkiewicza: konieczne zmiany na scenie dokonują się na ściemnieniu. Pojawia się więc efekt znany nam obecnie z kina dokumentalnego - krótki, nośny informacyjnie czy emocjonalnie fragment filmu punktowany jest ściemnieniem. To obiektywizuje opowieść, pozwala widzowi odetchnąć od pojawiających się emocji.

Tytułowe jabłko jest biblijnym owocem z drzewa wiadomości dobrego i złego - świadomości grzechu. Jest jabłkiem Parysa, nagrodą dla najpiękniejszej w olimpijskim konkursie piękności. Jest też tym jabłkiem, którego połówki powinny do siebie idealnie przystawać. Mówi się, że twarz bywa pomarszczona jak jabłko. Ile symboli, tyle dopuszczalnych interpretacji spektaklu. Jeśli nie każdy miał szczęście nie zetknąć się ze zdradą, pewnie każdy zaznał miłości, a na pewno miał kontakt ze śmiercią.

Jabłko znamy też z określenia - jabłko piersi. W tym kontekście również pojawi się ono na scenie. Z towarzyszącą dramatowi otoczką erotyzmu i seksualności serwowaną w sposób dość mocny. Seksualny głód i zauroczenia to problem ważny dla całej opowieści, więc reżyser doszedł do wniosku, że akt seksualny musi mieć swoje sceniczne upostaciowienie. Chcąc uniknąć dosłowności czy dosadności, która uczyniłaby z "Jabłka" widowisko erotyczne, przeniósł sceny seksualne na filmowy ekran.

Wyjątkiem od zasady synchroniczności żywego planu i filmu są właśnie sceny erotyczne. Gry miłosne oglądamy nie w żywym planie, a wyłącznie na ekranie filmowym. W obrazach realistycznych, nie polegających na metaforze, lecz prezentujących dość otwarcie fizyczność aktu.

I tu wątpliwość, czy ta otwartość jest spektaklowi potrzebna. Czy wystarczającym zaznaczeniem seksualności nie było zasygnalizowanie aktu na zasadzie chińskiego teatru cieni i Samanty zasłaniającej bluzką nagie piersi? Czy filmowe pokazywanie złączonych ciał aktorów nie rodzi podejrzenia o epatowanie? A może jednak życiowa prawdziwość opowieści wymagała takiego obnażenia?

Problem ten chyba jednak nie zaprzątał zbyt mocno widzów. Nagrodzili reżysera i aktorów gorącymi brawami.