Artykuły

Czy wiara w niewinność matki morderczyni może zniszczyć życie odwiedzającej ją po 15 latach córki? W poniedziałek, 30 kwietnia w Teatrze Telewizji odbędzie się emisja spektaklu premierowyego "Więź" w reż. Zbigniewa Brzozy.

Gdy Penelope Cruz w "Volverze" Pedro Almodóvara zakopuje nad rzeką ciało męża, myślimy: "Dobrze mu tak - to go oduczy gwałcić nastolatki". Filmy i książki - od "Chicago" i hollywoodzkiego "Fanaa" po powieści Agathy Christie - przyzwyczaiły nas, że żony nigdy nie zabijają bez powodu. Za ich zbrodniami kryje się zwykle pijaństwo mężów, ich zdrady, przemoc, polityczne szalbierstwa, znęcanie się nad dziećmi. Gdy widzimy za kratami Fay (Ewa Błaszczyk) skazaną na dożywocie za zadźganie męża, zastanawiamy się więc od razu: "Co takiego zrobił jej ten drań? Jak pchnął ją do ostatecznego czynu?". Sprawa wydaje się tym bardziej tajemnicza, że podczas procesu Fay odmówiła zeznań. A więc kryta go? Chciała oszczędzić prawdy teściowej i córeczce Josie (Agnieszka Grochowska)?

W taką wersję chce wierzyć Josie, która po 15 latach od wyroku odnajduje matkę w położonym na prowincji więzieniu dla kobiet. Dziewczyna przyjeżdża, by odzyskać wspomnienia z dzieciństwa. Okazuje się, że nie pamięta niczego, co wydarzyło się przed rodzinną tragedią. Zatarł się obraz ojca, wyobrażenie domu, sukni matki, niedzielnych poranków, kłótni i radości. A życie bez własnej historii staje się w końcu nie do zniesienia. Nie pomoże tu nawet świetna praca, doskonała sylwetka, podróże, dobry samochód. Wydobywając wspomnienia od impulsywnej więźniarki, która kiedyś była jej mamą, Josie stopniowo odkrywa, że historia to mało. Młoda bizneswoman potrzebuje samej matki. Nie wystarczają jej rozmowy. Nie chce karmić jej swoim życiem, być oknem na świat za murami. Wierzy, że jeśli dowie się, jak naprawdę doszło do zbrodni, znajdzie sposób, by wydostać matkę - kochaną, potrzebną, więc na pewno niewinną. Prawda, która ma wyzwolić, coraz bardziej zamyka ją jednak w kręgu spraw kryminalnych, pcha do łamania przepisów, do rzucenia pracy.

Spektakl "Więź" został przeniesiony do Teatru Telewizji z warszawskiego Teatru Studio, gdzie dwa lata temu Ewa Błaszczyk podsunęła go reżyserowi Zbigniewowi Brzozie. Telewizyjna adaptacja ma szansę powtórzyć sukces pierwotnej wersji.

To przede wszystkim tragedia intencji, które przez cały czas pozostają ukryte, a stanowią oś kolejnych wydarzeń. Kto kogo podpuszcza, kto kim manipuluje? Pytania te dotyczą zarówno bohaterek, jak i strażników nadzorujących ich widzenia. Do czego prowadzi gra dobrodusznego staruszka (Aleksander Bednarz), który z miną zatroskanej niani doprowadza Fay na skraj załamania i poniżenia. Co zmieniło nagle młodziutką strażniczkę (Izabela Szela) w prześladowcę? Przecież kiedyś lgnęła do Fay jak do najdroższej cioci?

Przedstawienie pokazuje, jak banalny może być czyn przekreślający miłość, życie i szczęście rodzinne. Ewa Błaszczyk zmienia się w "Więzi" niemal z każdym oddechem. Wściekła chuliganka z nażelowanymi włosami, zwariowana dziewczyna wspominająca noce z ukochanym, uważny psycholog obserwujący reakcje córki, kobieta zbolała, samotna, zawiedziona. Wszystkie te twarze odbijają się w oczach Agnieszki Grochowskiej, która patrzy na Fay zafascynowana i przerażona . A co, jeśli nie zobaczy tego, czego oczekiwała?

Szkocka dramatopisarka i scenarzystka Rona Munro (1959) po raz kolejny zajęta się ekstremalnymi doświadczeniami kobiet. Do jej fascynacji należą zarówno powieści Jane Austin, jak i filmy braci Wachowskich i Roberta Altmana. Nic więc dziwnego, że skrajny realizm potrafi połączyć z atmosferą niesamowitości i zagrożenia.

Inscenizacje "Więzi" zdobywały nagrody na wielu przeglądach (m.in. w Edynburgu). Autorka nie zgodziła się, by stosować go w więzieniach jako terapię resocjalizacyjną.