Zyskaliśmy wiedzę
XVI Łódzkie Spotkania Teatralne. Pisze Anna Pawłowska w Dzienniku Łódzkim.
Świeżość spojrzenia młodych ludzi w teatralnym konkursie i legendy sceny alternatywnej jako gwiazdy - tak można pokrótce scharakteryzować zakończone w niedzielę Łódzkie Spotkania Teatralne.
Oglądaliśmy spektakle krajowe, głęboko zakorzenione w otaczającej nas rzeczywistości, i zagraniczne - bardziej uniwersalne, bardziej odrealnione.
Dla mnie wydarzeniem numer jeden tegorocznych spotkań były przedstawione w nurcie pozakonkursowych prezentacji "Teczki" Teatru Ósmego Dnia [na zdjęciu]. Wstrząsająco dokumentarne.
Czworo aktorów, związanych z teatrem od jego początku, postanowiło opowiedzieć o latach 70. i o tym, co ich wtedy spotkało. Zderzyli fragmenty własnych spektakli, prywatne zapiski, notatki i korespondencje, pokazujące ich jako młodych zbuntowanych idealistów, chcących poprzez teatr naprawiać świat, i... cytaty z dokumentów Służby Bezpieczeństwa, tytułowych teczek, w których inwigilująca ich władza opisywała swoje obserwacje i interpretacje działalności artystów.
Wstrząsające było wyczytywanie na cztery głosy przeraźliwie długiej listy TW, czyli tajnych współpracowników służb, znajdujących się w bliskim otoczeniu członków teatru i na nich donoszących. Wstrząsające też były szyfrowane korespondencje pomiędzy komendą wojewódzką w Poznaniu, gdzie teatr działał, a odpowiadającą jej jednostką w Łodzi. Wysoko postawiony milicjant pisał, że jeden z członków grupy ma otrzymać rolę w filmie, a chodzi o to, aby on tej roli nie dostał. I tak się oczywiście stało.
Wstrząsające były raporty ze sformułowaniami: "podczas przeszukania domu podejrzany najbardziej buntował się, kiedy przeszukiwano jego bibliotekę i biurko".
Pojawiały się i zabawne sytuacje. Do uśmiechu prowokowały urzędnicze sformułowania: "dział gospodarki, w którym nastąpiły szkody - kultura". Bawiły bezsilne wyznania w raportach, że bardzo trudno jest do grupy teatralnej wprowadzić swoich ludzi, ponieważ ci często pod wpływem artystów "ulegają demoralizacji". A na ekranie w tle pojawiały się zdjęcia aktorów z czasów, których spektakl dotyczył oraz archiwalne fragmenty sztuk, odgrywanych jednocześnie na scenie przez tych samych, trzydzieści lat starszych, aktorów.
I jeszcze jedna refleksja: moim zdaniem język, którym artyści posługiwali się wówczas, jest dziś niemalże nieczytelny - pełen odwoływania się do absurdu, surrealistycznej poetyki, fragmentaryczny. Podobnie archaiczny, jak meldunki wypełniające teczki.
W tym roku festiwal zrobił znaczący krok ku międzynarodowemu charakterowi. Udało się zaprosić na spotkania dwie grupy z zagranicy. W konkursie, obok polskich teatrów amatorskich, zaprezentował się w sobotni wieczór Theater Zentrifuge z Berlina z przestawieniem "Zaginiony, albo dowód, że żyć jest niemożliwym".
Bohaterem spektaklu - paraboli o byciu obcym, był Karl Rossmann, przez którego przeświecała, przywoływana na scenie, postać Franza Kafki. Dwudzielna scena, za przezroczystym, kolorowo podświetlonym parawanem, pozwalała obrazować wspomnienia, fantazmaty, nakładać na siebie obrazy. Spektakl ujmował dopracowaniem ruchu scenicznego, muzyki, scenografii i kostiumów. Niestety, nie był tłumaczony. Dlatego część widzów w połowie spektaklu cichcem wymknęła się z sali.
Niedzielny wieczór zarezerwowany został na pozakonkursowe prezentacje czeskiego teatru Divadlo Archa z "Understand", sztuką wywiedzioną z klimatów andersenowskich. Dyrektor Łódzkich Spotkań Teatralnych Marian Glinkowski zobaczył ich na przeglądzie w Pilznie i postanowił zaprosić do naszego kraju. Chciał bowiem pokazać nowy nurt, inny wymiar teatru. Czeski spektakl jest pełen magii, tajemnicy, ekwilibrystyki cyrkowej, tańca. Czegoś, co w naszym dążącym do realizmu teatrze nie sposób dziś doświadczyć.
Czy taka konfrontacja sprawi, że coś z zagranicy się u nas przyjmie, do nas przeniknie? Zobaczymy za rok. W każdym razie zyskaliśmy wiedzę.
