Rodryg pragnie sławy
Choć to sztuka dla dzieci, autorka przemyca w niej ważkie pytania: czym jest czas? Czym jest historia? Czy istnieje tylko to, co zostanie zapisane? Czy przetrwa to, co trafi do kronik? O Monice Milewskiej, autorce "Dziejów sławnego Rodryga" pisze Przemysław Gulda w Gazecie Wyborczej - Trójmiasto.
Już w najbliższą niedzielę, 3 lutego, na scenie Opolskiego Teatru Lalki i Aktora im. Alojzego Smolki odbędzie się prapremiera sztuki "Dzieje sławnego Rodryga" w reżyserii często pracującego w Polsce słowackiego reżysera Mariana Pecko. Autorką tekstu jest wywodząca się z Gdańska i mieszkająca tu nadal Monika Milewska [na zdjęciu].
To opowieść dla dzieci, która w nieco bajkowej oprawie opowiada o sprawach zdecydowanie wykraczających poza prostą, bajkową rzeczywistość.
- To średniowieczna baśń o rycerzu - opowiada autorka - który ponad wszystko pragnął sławy. Inspiracją do napisania tej sztuki była konstrukcja średniowiecznych roczników, które odnotowywały tylko te łata, w których zaszły jakieś ważne wydarzenia, inne karty pozostawiając puste. W taki właśnie pusty rok chciał się wpisać bohater sztuki: pokonał smoka, rozkochał w sobie księżniczkę, ale to wszystko było za mało, żeby zamkowy annałista zgodził się na dokonanie wpisu w kronice, odbierając rym samym Rodrygowi szansę na trafienie do historii. W dalszej części sztuki, rozumiejąc, że rycerz dla sławy zrobi wszystko, knujący spisek wobec króla annałista proponuje mu obalenie władcy. Wierny monarsze Rodryg każe uwięzić annalistę. Skutki są zgoła nieoczekiwane: nieopisywana przez nikogo historia... zatrzymuje się: trwająca wojna nie może się skończyć, dzieci się nie rodzą, a starcy nie umierają.
Autorka w baśni dla dzieci ukryła mnóstwo ważnych pytań, zajmujących nie od dziś filozofów, chętnie eksploatowanych też przez "dorosłą" literaturę (np. podobne pomysły znaleźć można m.in. w książkach Borgesa czy
Eco - zresztą po opublikowaniu "Dziejów sławnego Rodryga" w piśmie "Nowe Sztuki dla Dzieci i Młodzieży" w 2001 r., krytycy chętnie porównywali sztukę Milewskiej właśnie do "Imienia róży" tego ostatniego). Najważniejsze z nich dotyczą oczywiście sensu i rozumienia historii, relacji między jej właściwym, obiektywnym biegiem a subiektywną wiedzą o niej, wynikającą z opisów wydarzeń sprzed lat czy wieków. Wypływająca wprost z tekstu baśni o Rodrygu myśl, że historia nie istnieje, jeśli się jej nie zapisuje, jest prowokacyjna i intrygująca. Nic dziwnego, że takie treści znaleźć można w tekście przygotowanym przez autorkę, która na co dzień jest pracownikiem Instytutu Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk i sprawnie porusza się w dziedzinie wiedzy humanistycznej, mieszczącej się gdzieś pomiędzy historią, filozofiąi teorią polityki. Jej najważniejszym dziełem naukowym jest wydana w 2002 r. praca "Ocet i łzy. Terror Wielkiej Rewolucji Francuskiej jako doświadczenie traumatyczne", która przyniosła autorce nominację do nagrody Nike oraz stypendium dla młodych naukowców tygodnika "Polityka".
Milewska od lat z powodzeniem uprawia także dramatopisarstwo, dużą wagę przykładając do twórczości dla dzieci. Jej najgłośniejszymi tekstami scenicznymi była jednoaktówka "Savonarola", opublikowana w "Dialogu" w 1992 r., a trzy lata później zainscenizowana w formie słuchowiska radiowego przez Janusza Kukułę, oraz powstała kilkanaście lat później sztuka dla dzieci "Wiewiórka", będąca podstawą przedstawienia w reżyserii Marcina Jarnuszkiewicza, zrealizowanego w poznańskim Teatrze Animacji w 2005 r.
- Mój udział w najnowszej, opolskiej realizacji mojego tekstu był minimalny - opowiada Milewska. - Pecko zadzwonił do mnie tylko i poprosił mnie o dopisanie kilku kwestii. Całość jego koncepcji inscenizacyjnej pozostaje jednak dla mnie tajemnicą, która wyjaśni się dopiero na próbie generalnej. Oczywiście wybieram się na premierę do Opola, po to piszę dla teatru, żeby konfrontować swoją wyobraźnię z wyobraźnią innych.
