Artykuły

Miał Orzechowski, człek, porządny i skromny, uratować finanse teatrum, zapewnić aktorom stałe zayęcie, a publice przypodobać się nowym repertuarem. Miyały miesiące i lata. Orzechowski lokalne teatrum - w sensie zarówno finansowym jak i fizykalnym - istotnie, podreperował. Na swoye nieszczęście, kierując się li tylko względami ostrożności i łagodnej dyplomacyi, zaniechał wszelkiego myślenia o światowych trendach. Dzisiaj do Wybrzeża prawie nikt yuż nie chadza - pisze Tymon Tymański w Gazecie Wyborczej - Trójmiasto.

Był sobie Maciey Nowak, zarządca Teatrum Wybrzeże. Człek wielki, zwalisty, korpulentny, o aparycyi świeżo wyspowiadanego Quasimodo i subtelnym głosiku Farinelliego. Zacnie wyuczony, studiował był teatrologię w Bolonii i Padwie. Król polski kazał goj ako autorytet w dziedzinie sztuk scenicznych, posłać do Gdańska - bo w prowincyi, owszem, kwitł żywy handel czy zdobne szkutnictwo, ale wszelki artyzm i yego ewokatorzy nie byli tu w specyalnej cenie. Przykładem: yeden z naywybitnieyszych lokalnych pisarzy wdał się w spór z nieprzyzwoicie bogatym, wiodącym wystawne i zepsute życie duszpasterzem - i o mały włos nie ciśnięto go pod topór Inkwizycyi... Innemu z kolei miano za złe, że namalował obraz, przedstawiayący Ostatnią Wieczerzę Chrystusa, w postacie apostołów zakląwszy znajomych kunsztowników... Aliści, yak powiedział starożytny, arabski mędrzec - nikt nie yest prorokiem we własnym krayu.

Gdańskie Teatrum podupadało; podśmiewano się szczególnie w Warszawie, wszelako i z innych, odległych prowincyj, że Wybrzeże to teatricon iście parafialny, a na yego afisze, anonsujące populistyczne sztuki i chude misteria, ludziska nie zerkayą, a nawet ponoć psy dupami szczekayą. Imć Nowak yął wprowadzać w życie swe światowe pomysły - zapraszał znamienitych acz ekscentrycznych artystów z Korony i nie tylko, wystawiayąc sztuki trudne, nowoczesne i kontro-wersyę budzące. Zdumione pospólstwo obaczyło brawurowe wykonania "Matki" pana Witkiewicza, "Woyny Polsko-Ruskiey" pani Masłowskiej, czy chociażby "Tlenu" Rosjanina Wyrypayewa - oj, działo się, działo... O dziwo, gdańszczanom spodobała się taka polityka - walili na

spektakle tłumnie, drzwiami i oknami. O Wybrzeżu zaczęło być głośno w całej Koronie - że to teatrum postępowe, kulturotwórcze, że w Gdańsku aktorzy mayą co grać, a pisarze co pisać. Niestety, po pewnym czasie rzeczy zaczęły obierać niefortunny obrót Nowakowi zarzucano zbytnią wystawność i niegospodarność; po kątach z cicha szemrano, iż nie płaci na czas swym aktorom, a samej kuryi nie podoba się yego do płci własnej pociąg. To całkiem dziwne - zważywszy, iż wśród samych kleryków odmienców było całkiem sporo; a napisane yest w Piśmie - widzisz źdźbło w oku drugiego, a we własnym oku belki nie widzisz... Wreszcie lokalni władykowie rzucili mu się do gardła i rychło zwolnili z funkcyi. Na yego miejsce zarządcą ustanowili imć Orzechowskiego, pana reżysera z grodu Bydgoszczy.

Miał Orzechowski, człek, porządny i skromny, uratować finanse teatrum, zapewnić aktorom stałe zayęcie, a publice przypodobać się nowym repertuarem. Miyały miesiące i lata. Orzechowski lokalne teatrum - w sensie zarówno finansowym jak i fizykalnym - istotnie, podreperował. Na swoye nieszczęście, kierując się li tylko względami ostrożności i łagodnej dyplomacyi, zaniechał wszelkiego myślenia o światowych trendach. Do Wybrzeża przestała przychodzić wierna publika; aktorzy yęli narzekać na nudę repertuaru i czmychać w przeróżne, obyazdowe tournee, głównie w kierunku Warszawy. I w ten właśnie sposób municypalni możnowładcy, rękoma nieszczęsnego pana Orzechowskiego, gdańskie Teatrum brutalnie zarżnęli, zaszlachtowali, pozwalayąc ulecieć subtelnemu geniusowi teatralney Sztuki.

Dzisiaj do Wybrzeża prawie nikt yuż nie chadza - bo po cóż po raz setny oglądać archaiczne krotochwile pana Fredry czy żaboyada Moliera?.