Portret rodziny we wnętrzu
Intryga tej komedii splata się i rozwiązuje w myśl najlepszych zasad gatunku. Oto do podupadłego dworku hrabiego Lekcickiego zjeżdżają goście. Musi się coś wydarzyć. I rzeczywiście. Młody hitlerowiec (rzecz dzieje się w latach trzydziestych), poszukujący dowodów rasowej czystości, znajdzie własną metrykę w rodzinie żydowskiej, proletariusz okaże się synem kochliwego i w młodości gospodarza. Rzecz skończona, głupota napiętnowana. Ale czy tylko?
Ta sztuka, grywana kilkakroć od prapremiery w 1933 roku, później (przeciwnie - chowana do szuflad repertuarowych, niesie nie tylko ukrytą w śmiechu refleksję o ułomnościach ludzkiej natury i sztuczności i portretów, jakie człowiek chciałby malować sam sobie. Dotyka odwiecznego tematu żydowskiej diaspory: ten Niemiec, który już nie będzie Niemcem, ci inni, którym endecy przypomną pochodzenie...
Ale, jako się rzekło, te tylko akompaniament w tej sztuce, która jest przede wszystkim komediowym "portretem rodziny we wnętrzu". Postaci świetnie zindywidualizowane - od ironisty hrabiego (świetna rola Dziewońskiego), po dorobkiewiczkę praczkę (bardzo zabawna Halina Kowalska). Każda obdarzona przez czułe ucho autora własnym, charakterystycznym językiem, co stanowi dodatkowy smak tej sztuki.
Tym śladem poszła aktorska interpretacja. Rysunki typów i typków kreślone są ostro, satyrycznie. Egzaltowana Lucysia Karzyńskiej, sprytna Lebenbaumowa Sarnawskiej, spętany nowomową Wojewoda Kobuszewskiego, nuworysz Kolasiński Andrzeja Fedorowicza - bawią sami w sobie. Zdałoby się jeszcze temu aktorskiemu przedstawieniu przysporzyć nieco tempa, by kalejdoskop dialogów i sytuacji zyskał na wyrazistości.
Nie sposób zapomnieć o plastycznej oprawie spektaklu. W scenografii żart za żartem. Od monstrualnego drzewa genealogicznego po dziesiątki portretów i wizerunków w rozbitych lustrach z Dziewońskim w tysiącu wcieleniach.
Teatr Kwadrat, przeżywający chude i tłusta lata repertuarowe (co niejednokrotnie wypomniała mu krytyka), z pewnością może tę premierę zapisać na swoje dodatnie konto.
