Szwedzi w Warszawie
Nie po raz pierwszy warszawski Teatr Powszechny kieruje u wagę publiczności na dramaturgię Skandynawów. Premiera sztuki Larsa Norena - "Noc jest matką dnia - to kolejny dowód te| praktyki. Dowód szczególny bowiem reżyserią I scenografią powierzono równie! twórcom ze Szwecji, a premierze towarzyszył interesujący wernisaż współczesnej grafiki szwedzkiej.
Lars Noren jest dziś uzna wany w Szwecji jako następca Strindberga, wystawiany czas to, nagradzany i chwalony. Prapremiera dramatu "Noe jest matką dnia" odbyła się w roku 1982, zyskując wysokie oceny. Jest to dramat o samotności jednostki, o jej o saczaniu i swoistej samoizolacji. Stosunkowo słabo przenikają do tego świata refleksy uwikłań społecznych, Noren interesuje przede wszystkim piekło wewnętrzne człowieka jego psychologiczny węzeł.
Naturalizm łączy Noren symboliką - widoczną nie tylko w tytułach jego sztuk. W tekście dramatu znajdują się również sceny "projekcyjne", powoływane w wyobraź ni bohaterów, czas zatraca swą ciągłość, cofa się w przeszłości i wybiega gwałtownie w przyszłość, aby powrócić do czasu realnego.
Ten znaczący rys dramatu szwedzkiego pisarza został w inscenizacji warszawskiej nie mal pominięty, a całość na brała jednoznacznie wymiaru naturalistycznego dramatu rodzinnego, którego wewnętrznym spoiwem jest domowe piekło. Skreślenia reżyserski poszły zatem w kierunku osłabienia symboliki, umacniając naturalistyczny trzon opowieści o alkoholiku i jego udręczonym otoczeniu.
Wysiłek aktorski czwórki bohaterów jest godzien uznania. Elżbieta Kępińska, Gustaw Lutkiewicz, Krzysztof Pieczyński i Aleksander Trąbczyński potrafią zbudować atmosferę gęstej psychodramy, wprowadzając różne tonacje emocjonalne od gwałtownej brutalności do opiekuńczego liryzmu. Czy jednak wysiłek ten był proporcjonalny do tekstu dramatu?
Rzecz gustu zapewne, chód warto zwrócić uwagę, że w dramaturgii światowej następuje nawrót do psychologizmu. Dramat psychologiczny ni gdy nie był mocną stroną polskiego dramatopisarstwa lnie jest nią nadal. Warto zatem przyglądać się rezultatom owych poszukiwań w literaturze obcej. Tak też rozumiem sens rzetelnej pracy "Powszechnego".
