(Nie)prawda Petera Brooka
"11 and 12" w reż. Petera Brooka w Instytucie Grotowskiego we Wrocławiu. Pisze Joanna Derkaczew w Gazecie Wyborczej.
Spektakl Petera Brooka "11 and 12" to smutny przykład pokazujący jak najodważniejsze eksperymenty zmieniają się w skostniałą manierę.
(...)
Całość inscenizacji, która rodziła się przez lata w cyklu warsztatów i eksperymentów, budzi wątpliwości co do kierunku, w jakim poszły poszukiwania Petera Brooka. Spektakl mówi nie tyle językiem uniwersalnym, co stylizowanym. Kolorowe afrykańskie maty, czerwone tło, etniczne instrumenty, kikuty palm na ruchomych platformach. Suchość pustyni, ubóstwo środków, prostota gestu. To, co kiedyś wydawało się oczyszczające, świeże, rozbijające struktury teatru mieszczańskiego, dziś wydaje się już skostniałą formą. Stylem i manierą teatrów odwołujących się do rytuału. Aktorzy nadal noszą proste jednolite kostiumy, jakby właśnie wyszli z warsztatów. Jakby był w nich potencjał wyprowadzenia z rozgrzanych ćwiczeniami ciał każdej historii, każdego obrazu, podjęcia każdego wyzwania. Z pierwotnej energii pozostały jednak tylko formy i sztuczki. Pojawiają się jeszcze momenty, gdy można uwierzyć w uniwersalną czytelność teatru. Raz - czerwona mata zmienia się w łódkę. Dwa - drewniane, płowe kloce stają się tronem francuskiego urzędnika. Trzy - kilka figur tanecznych wystarczy, by nakreślić wizję masakry. Nad przedstawieniem ciąży jednak aura "afrykańskiej konfekcji", nadmiaru, stylizacji. Zza kulis co chwilę wnoszone są imbryczki, kosze, stroje, rekwizyty. Teatr, w którym wszystko da się wyrazić skinieniem i słowem, zmienia się w folklorystyczny jarmark.
Czyją prawdę przekazuje? Z pewnością nie uniwersalną. Nie wydaje się nawet, by była to prawda Petera Brooka. Zamiast kultury wszystkich widać w nim skrzywiony obraz jednej konkretnej kultury. Zamiast krytyki francuskiego kolonializmu -uładzony, dostosowany do wyobrażeń mieszczańskiego widza i właśnie kolonialny obraz czarnej Afryki.
***
Caly artykuł w Gazecie Wyborczej.
