Artykuły

Jerzy Grzegorzewski przygotowuje drugą wersję "Nocy listopadowej" Wyspiańskiego. Czy nowy spektakl będzie znacznie odbiegał od inscenizacji z 1997 roku?

Na pewno inne będą interpretacje głównych ról. Księcia Konstantego zagra Mariusz Benoit (w poprzednim przedstawieniu Krzysztof Globisz), rolę Księżnej Joanny (dawniej Dorota Segda) reżyser powierzył teraz Mai Ostaszewskiej. To nie jedyne zmiany w obsadzie, np. do roli Kudlicza - Mefisto Grzegorzewski zaprosił Igora Przegrodzkiego. Wiadomo też, że reżyser zmienił początek spektaklu. Przypomnijmy, że wersja z 1997 roku rozpoczynała się fragmentami z "Wyzwolenia" Wyspiańskiego.

- Przedstawienie będzie krótsze, wydaje mi się, że dynamiczniejsze - zapowiada Jerzy Grzegorzewski. - Tamten spektakl był bardziej staranny, wierniejszy tekstowi. Teraz pozwalam sobie na swobodny lot... Zmieniła się przestrzeń sceny, to przedstawienie jest bardziej kameralne. Nie wystąpi zespół Wojska Polskiego: tamci żołnierze już sobie poszli do domu, a następni jeszcze się nie nauczyli, spróbujemy bez nich... - żartuje dyrektor.

Dlaczego wraca do "Nocy listopadowej"? Być może po swoich ostatnich doświadczeniach z Wyspiańskim próbuje na nowo przeczytać tę sztukę. Po "Nocy listopadowej" wystawiał też "Sędziów" i "Wesele" Wyspiańskiego.

- Jesteśmy w tamtym przedstawieniu, a jednocześnie możemy próbować na nowo. Jeżeli będę miał jeszcze szansę w Teatrze Narodowym, to za trzy lata powinna powstać kolejna wersja "Nocy listopadowej", a za sześć - następna. Ten utwór powracałby jak muzyczny motyw. Za sześć lat zagralibyśmy cztery wersje - jedną po drugiej - i tak powstałby wielogodzinny seans dla naszej wiernej publiczności - marzy reżyser.

Poprzednią "Noc listopadową" wystawił na otwarcie odbudowanego po pożarze Teatru Narodowego, rozpoczynając swoją dyrekcję w tym teatrze. Nic dziwnego, że przedstawienie wzbudziło tyle emocji. Publiczne dyskusje, które towarzyszyły premierze, były nie tylko rozmową o tym konkretnym spektaklu, ale też o kształcie i przyszłości narodowej sceny.

- Tamta inscenizacja była przyjmowana z pewnym krytycyzmem już przed premierą. Nieprzyjazne gesty wobec zespołu, oklaski w nieodpowiednich momentach, złośliwe komentarze - ten etap mamy już za sobą... Trzy lata, które dzielą te przedstawienia, to czas ważnego kształtowania się oblicza tego teatru - mówi Jerzy Grzegorzewski.

Chciałby doprowadzić widzów i siebie do wzruszenia.

- Na starość coraz mocniej odczuwam potrzebę wzruszenia w teatrze - wyznaje. - A w "Nocy listopadowej" jest taka siła, ten utwór pozwala na ryzyko i szaleństwo.

Premiera nowej wersji "Nocy listopadowej" odbędzie się 11 listopada. Autorem scenografii tak jak przy poprzedniej inscenizacji jest Andrzej Kreutz Majewski, a muzyki Stanisław Radwan.

To nie koniec Wyspiańskiego w Teatrze Narodowym - Ryszard Peryt jeszcze w tym sezonie przygotuje premierę "Akropolis", zaś Jerzy Grzegorzewski na następne lata zapowiada "Wyzwolenie" i "Studium o Hamlecie" Wyspiańskiego.

Jerzy Grzegorzewski mierzy się z tekstami Wyspiańskiego od wielu lat. W Teatrze im. Jaracza w Łodzi wystawiał "Warszawiankę", w krakowskim Starym Teatrze - "Wesele", z kolei w teatrze Studio przygotował spektakl oparty na tekstach z "Wesela" i "Wyzwolenia" pt. "La Boheme".

Reżyserzy nieczęsto sięgają po "Noc listopadową". Kontrowersyjny spektakl Jerzego Grzegorzewskiego z 1997 roku był dopiero trzecią inscenizacją tej sztuki po 1945 roku w Warszawie. W 1960 roku w Teatrze Polskim wystawił ją Kazimierz Dejmek, a w 1978 roku Maciej Prus wyreżyserował "Noc listopadową" w Teatrze Dramatycznym.

"Noc listopadowa" to jedyny dramat Stanisława Wyspiańskiego, który rozgrywa się w Warszawie, głównie w Łazienkach. Wyspiański zwiedził Łazienki zimą 1898 roku, bawiąc w Warszawie z okazji urządzania wystawy swoich kartonów witrażowych. To, co wtedy zobaczył, uwiecznił w dramacie "Noc listopadowa", który ukazał się drukiem w 1904 roku.