Kalendarium

Piotrogród (Petersburg): premiera plenerowego widowiska Nikołaja Jewreinowa Zdobycie Pałacu Zimowego   w trzecią rocznicę przewrotu bolszewickiego.

Jewreinow nie reżyserował tego gigantycznego widowiska jednoosobowo, kierował zespołem reżyserskim, w skład którego wchodzili m.in. Aleksandr Kugiel, Nikołaj Pietrow, Jurij Annienkow. Obsadę stanowili zawodowi aktorzy, cyrkowcy i artyści baletu, ponadto studenci szkoły teatralnej, żołnierze i marynarze. Liczbę wykonawców szacuje się na  cztery do dziesięciu tysięcy osób. Nie ma pewności co do liczby widzów: według źródeł radzieckich miało ich być od czterdziestu do stu tysięcy; są jednak świadectwa, że widowisko z powodu złej pogody zgromadziło znacznie mniejszą widownię, liczącą nie więcej niż dwa tysiące osób. Publiczność siedziała na trybunach umieszczonych w centrum placu przed Pałacem Zimowym i na jego obwodzie.

Sygnałem do rozpoczęcia przedstawienia była salwa z krążownika Aurora. W pierwszej części akcja rozgrywała się na dwóch scenach: białej (Kapitał) i czerwonej (Praca), położonych odpowiednio po prawej i lewej stronie łuku Sztabu Generalnego, oraz na mostku, który je łączył. W pierwszym z tych miejsc akcja miała charakter komediowy, w drugim – heroiczny, na mostku rozgrywały się sceny batalistyczne. Aktualne miejsce akcji wyznaczane było rozjaśniającym się światłem reflektorów. Użycie samochodów osobowych (którym uciekali burżuje) i ciężarówek (którymi bolszewicy jechali do szturmu) to kolejne przykłady inscenizacyjnego rozmachu. Wykorzystano również gmach pałacu: po opanowaniu go przez bolszewików, w oknach zaplało się światło i aresztowanie członków Rządu Tymczasowego pokazywano w konwencji teatru cieni. W finale nad Pałacem Zimowym zawisła rzęścicie oświetlona czerwona flaga, na frontonie rozświetliły się czerwone gwiazdy, zagrano Międzynarodówkę. 

Mimo dokumentalnych pozorów była to wizja artystyczna, a nie rekonstrukcja wydarzeń, które rozgrywały się w tym miejscu trzy lata wcześniej. Obok filmu Eisensteina Dziesięć dni, które wstrząsnęły światem stało się podstawą sowieckiego mitu, w niezliczonych wariantach pielęgowanego w późniejszych dziesięcioleciach. Wymyślone przez Jewreinowa sceny wyparły  pamięć o rzeczywistym przebiegu przewrotu.  

Zdobycie Pałacu Zimowego, film dokumentalny o przedstawieniu Jewreinowa
pod tym samym tytułem. Reż. Konstantin Dierżawin. Rok prod. 1920.