Jadwiga Baronówna
BARONÓWNA Jadwiga, Lola, zamężna Szubert (17 czerwca 1916 Kamienskoje na Zaporożu, Ukraina – 23 sierpnia 1983 Rzym),
tancerka, aktorka.
Była córką Stanisława Barona, urzędnika, i Barbary z Tiemnohorów; żoną aktora Kazimierza Szuberta (zob. tom 1; ślub 3 października 1949 w Krakowie). Szkołę średnią ukończyła w Warszawie, gdzie uczęszczała do prywatnej szkoły baletowej oraz na lekcje gry aktorskiej i na jednej z warszawskich scen debiutowała około 1930, grała m.in. w Teatrze dla Dzieci Jaskółka i Teatrze Kameralnym. W maju 1935 otrzymała epizodyczną rolę w komedii muzycznej Mądra mama w Teatrze Ateneum.
W sezonach 1935/36 i 1936/37 należała do zespołu objazdowego Teatru Pokucko-Podolskiego z siedzibą w Stanisławowie. Zagrała tu: Felusię (Muzyka na ulicy), Henrykę (Stefek), Katarzynę (Matura), wykonywała partie taneczne w przedstawieniu Mam lat 26. W 1936 występowała w objazdowym Teatrze Kukiełek „Płomyka” kierowanym przez Halinę Starską, a w 1936–37 w teatrze 8.15 i Wielka Rewia w Warszawie. W sezonie 1937/38 grała w Teatrze Kameralnym w Częstochowie, m.in.: Lucynę (Dar poranka), Helenę (Pan Damazy), Irenę (Serce za drutem kolczastym), Melę (Moralność pani Dulskiej), w 1938/39 zagrała epizody w Teatrze Polskim w Poznaniu, np. w Wicku i Wacku, gdzie
z dużą umiejętnością i bez szarży wykonała staropanieńskie manewry z wachlarzem i chusteczką,
także w Cieszmy się życiem swój epizod odegrała „z dużym farsowym zacięciem”, oceniał Konstanty Troczyński. Na sezon 1939/40 została zaangażowana do Teatru im. Słowackiego w Krakowie i od 20 do 31 lipca 1939 grała rolę Marii Verani (Szkarłatne róże); ostatnie przedstawienia odbyły się już po wybuchu II wojny światowej, 2 i 3 września. W czasie okupacji niemieckiej mieszkała w Krakowie, nie występowała.
Na scenę wróciła już w pierwszej połowie 1945; w Teatrze im. Słowackiego w Krakowie zagrała Żanetę Dylską (Wilki w nocy) i Muszkę (Skiz), a od lipca 1945 do końca 1946 brała udział w objazdach zespołu Mieczysławy Ćwiklińskiej ze Skizem. Muszka była jej popisową rolą, a sam spektakl także cieszył się dużym powodzeniem (wystąpiła obok Ćwiklińskiej, Wiktora Biegańskiego i Tadeusza Wesołowskiego, którego potem zastąpił Kazimierz Szubert). Objazdy te zdarzały się jeszcze w 1947–49, ale dużo rzadziej. W sezonie 1948/49 należała do zespołu krakowskich Miejskich Teatrów Dramatycznych, a w 1949/50 do Teatru Polskiego w Bielsku-Białej. Po powrocie do Krakowa, w sezonach 1950/51 i 1951/52 grała w Teatrze Młodego Widza, w 1952/53 i 1953/54 ponownie w Miejskich Teatrach Dramatycznych (na scenie Teatru im. Słowackiego), w 1954/55 w Starym Teatrze (na scenie Teatru Poezji). W 1955/56–1975/76 ponownie należała do zespołu Teatru im. Słowackiego; 31 maja 1976 przeszła na emeryturę, wyjechała do Rzymu, gdzie spędziła ostatnie lata życia.
Zagrała takie role, jak: Pamela (Wyspa pokoju, 1948), Tatiana (Samotny biały żagiel, 1951), Doryna (Świętoszek, 1952), Róża (Dom kobiet, 1955), Marianna (Gbury, 1957), Teresa (Popas króla jegomości, 1958), Katarzyna Iwanowna (Zbrodnia i kara, 1958), Pinderska (Królowa przedmieścia, 1960), Hrabianka (Mądremu biada, 1961), Aniela (Damy i huzary, 1961), Raymone (Improwizacja paryska, 1963), Ismena (Fedra, 1963), Panna Prims (Mój brat niepoprawny, 1965), Klementyna Durejkowa (Pierścień wielkiej damy, 1967), Hrabina de Profundis (Chłopcy, 1970), Anna Andrejewna (Rewizor, 1972). Wystąpiła w serialu telewizyjnym Wielka miłość Balzaka (1973).
Występowała najczęściej w rolach drugoplanowych, ceniono ją w charakterystycznych i komediowych; miała dobre warunki i swobodę sceniczną, była też muzykalna i ładnie śpiewała. Najlepiej czuła się w repertuarze klasycznym, np. w roli Marianny „budziła niekłamaną sympatię widowni” (Olgierd Jędrzejczyk), w Damach i huzarach jej scena „miłosna” z Rotmistrzem „stała się brawurowym finałem aktu drugiego” i była „wzorowym przykładem fredrowskiego stylu scenicznego” (Tadeusz Kudliński), jako Klementyna Durejkowa stworzyła postać zabawną, „na granicy farsy i groteski” (Bronisław Mamoń), „bardzo wyrazistą i pięknie zagraną” (Ryszard Kosiński). Była też znakomitą ekscentryczną starą panną w musicalu Mój brat niepoprawny, a w jednej z ostatnich swych ról, Hrabiny de Profundis, pokazała „ciepło i liryzm swej postaci” (Krystyna Zbijewska).
Bibliografia
Almanach 1982/83; M. Bojarska: Mieczysława Ćwiklińska, Warszawa 1988; Czachowska: Zapolska; Dąbrowski: Na deskach t. 2; 10-lecie T. Młodego Widza w Krakowie; Krasiński: Teatr Jaracza; Kydryński; Linert: T. w Bielsku-Białej I945–2000; Lubicz Lisowski: Wspomnienia s. 99; Poskuta-Włodek: Trzy dekady; 75 lat T. Pol. w Poznaniu s. 417; Sto lat Starego Teatru; T. Małopolski w Stanisławowie 1933–38; Troczyński: Pisma teatr.; W kręgu Baja; Waszkiel: Dzieje; Życie teatr. w Częstochowie; Dz. Pol. 1961 nr 299 (T. Kudliński), 1967 nr 152 (R. Kosiński), 1970 nr 155 (K. Zbijewska); Gaz. Krak. 1957 nr 140 (O. Jędrzejczyk); Kur. Warsz. 1935 nr 126; Teatr 1970 nr 20; Tyg. Powsz. 1967 nr 28 (B. Mamoń); Afisze, programy, IS PAN; Akt ślubu, Arch. USC Kraków; Akta, T. im. Słowackiego Kraków, ZASP (fot.); Programy i wycinki prasowe, IS PAN; Wosiek: Teatry objazdowe; Zbiory Z. Bielewicz, ITWarszawa; Almanach 1944–59.
Ikonografia
Fot – IS PAN, ITWarszawa, NAC, T. im. Słowackiego Kraków.
Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. 1, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.
Biogram z Almanachu Sceny Polskiej
Jadwiga Baronówna, zam. Szubert (17 VI 1916 Kamienskoje - 23 VIII 1983 Rzym), aktorka. Pracę sceniczną rozpoczęła w Warszawie, m. in. grała w T. Kameralnym i Ateneum (1935), następnie w Objazdowym T. Płomyka (1936), Objazdowym T. Małopolskim z siedzibą w Stanisławowie (1936-37), w T. Miejskim w Częstochowie (sez. 1937/38) oraz w T. Polskim w Poznaniu (sez. 1938/39). Po wojnie występowała w T. im. Słowackiego Krakowie, m. in. w roli Muszki ("Skiz" Zapolskiej), którą później prezentowała w kilkunastu miejscowościach, uczestnicząc w objeździe zespołu Mieczysławy Ćwiklińskiej z tym spektaklem (1945-46). Po powrocie do Krakowa grała w Miejskich T. Dramatycznych, w sez. 1949/50 w T. Polskim w Bielsku-Białej, 1950-52 w krak. T. Młodego Widza: następnie do 1976 w T. im. Słowackiego. W 1955 występowała też w T. Poezji (scena Starego T. w Krakowie). Niektóre role: Mela ("Moralność pani Dulskiej" Zapolskiej), Pamela ("Wyspa pokoju" Piętrowa), Wani ("Romans z wodewilu" Krzemińskiego), Doryna ("Świętoszek" Moliera), Róża i Tekla ("Dom kobiet" Nałkowskiej), Aniela ("Damy i huzary" Fredry), Ismena ("Fedra" Racine'a).
Źródło: Almanach Sceny Polskiej 1982/83, tom XXIV, Wydawnictwo Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1987
