Edward Buchartowski
Urodził się w 20 marca 1912 Ufie (Rosja).
Syn Henryka i Marii z domu Erdman. Szkołę powszechną ukończył w Wilnie (1927). Po śmierci ojca rozpoczął pracę w wileńskim teatrze Lutnia (1928) jako pomocnik rekwizytora, rekwizytor, a później inspicjent. W latach 1930–1933 uczeń Szkoły Podoficerów Lotnictwa dla Małoletnich, następnie został wcielony do służby wojskowej w Krakowie. W latach 1936–1937 pracował jako inspicjent w Teatrze Ateneum w Warszawie. Równocześnie pracował w Państwowych Zakładach Lotniczych na Okęciu w dziale kontroli technicznej.
Brał udział w obronie Warszawy w 1939 roku (odznaczony medalami „Za Obronę Stolicy”, „Za zwycięstwo” i Odznaką Grunwaldzką). Okupację spędził na wsi w powiecie Rawa Mazowiecka. W 1940 zawarł związek małżeński z Zofią z domu Marciniak, nauczycielką.
Po wojnie Buchartowski został funkcjonariuszem Milicji Obywatelskiej (1945) – organizował posterunek w Białej Rawskiej, pełnił obowiązki jego komendanta. W 1946 wystąpił ze służby i zatrudnił się w przedsiębiorstwie Film Polski w Łodzi jako asystent kierownika zdjęć w dziale produkcji filmów fabularnych. Jako samodzielny kierownik zdjęć zrealizował film dokumentalny Polska, reż. Leonid Warłamow, komentarz Wanda Wasilewska, 1948).
W 1948 Edward Buchartowski przeniósł się do Szczytna w związku z objęciem funkcji kierownika organizacyjnego Ośrodka Fotograficzno-Filmowego Liceum Mazursko-Warmińskiego w Szczytnie. Szkoła była próbą reaktywacji w nowym miejscu słynnego Liceum Krzemienieckiego, w latach międzywojennych będącego również ważnym ośrodkiem fotografii artystycznej. W ówczesnej sytuacji politycznej była to jednak idea skazana na niepowodzenie: jeszcze w 1948 zaawansowane prace organizacyjne zostały przerwane, a Edward Buchartowski został powołany na wiceburmistrza Szczytna.
Od 1949 mieszkał w Olsztynie, gdzie w latach 1949–1954 (po ukończeniu Wojewódzkiej Szkoły Partyjnej w Olsztynie i specjalnego kursu w Ministerstwie Zdrowia) był wicedyrektorem do spraw społeczno-wychowawczych Państwowego Szpitala Wojewódzkiego. W tym czasie zorganizował amatorski teatr lalek, w którym występowali pracownicy szpitala (przedstawienie Czarodziejski kalosz grano ok. 250 razy).
Następnie zaangażował się w działalność powołanego 13 listopada 1953 Stowarzyszenia Teatru Kukłowego Ziemi Warmińsko-Mazurskiej „Czerwony Kapturek”, kierowanego przez Mieczysława Czerwińskiego, które dało początek Teatrowi Lalek „Czerwony Kapturek” w Olsztynie (dzisiaj Olsztyński Teatr Lalek). Buchartowski znalazł się w obsadzie inauguracyjnej premiery tej sceny (Piękna była to przygoda, 31 stycznia 1954 w olsztyńskim ratuszu; teatr otrzymał stałą siedzibę pół roku później), nieporozumienia z Czerwińskim spowodowały jednak, że nie związał się z teatrem zawodowo.
W kolejnych latach pracował jako fotoreporter w „Głosie Olsztyńskim”, kierownik techniczny w spółdzielni fotograficznej „Iskra”, a wreszcie w Polskich Kolejach Państwowych jako pracownik kulturalno-oświatowy.
Z dniem 1 listopada 1963 został zatrudniony w Teatrze Lalek „Czerwony Kapturek” na stanowisku organizatora widowni, jednak już 30 listopada tego roku zrezygnował z pracy ze względu na wiek i stan zdrowia.
Własnoręczny życiorys E.B. zachował się w archiwum Olsztyńskiego Teatru Lalek (kopia cyfrowa w zbiorach Intytutu Teatralnego; akta dotyczące pracy w MO przechowuje Instytut Pamięci Narodowej (sygn. Ld 0225/643).
Janusz Legoń
