Helena, Jelena Łowczyńska
ŁOWCZYŃSKA, Lowczynski, Lovšinska, Helena, Jelena (działała 1909–1926), śpiewaczka.
Urodzona w Krakowie, była siostrą Tadeusza Łowczyńskiego. Kształciła się w klasie śpiewu Mieczysława Horbowskiego w konserwatorium w Krakowie, potem w szkole muzycznej w Belgradzie. W lipcu 1909 brała udział w popisach szkolnych w Krakowie, jesienią tego roku w koncertach Towarzystwa Muzycznego w Kaliszu.
Debiutowała 15 sierpnia 1910 w tytułowej partii Halki podczas występów opery lwowskiej w Krakowie; 21 października tego roku wystąpiła tu jeszcze na koncercie. Następnie wyjechała na kilkuletnie studia do Paryża, gdzie była uważana za jedną z najlepszych uczennic Jana Reszke. W styczniu 1911 należała do paryskiego Towarzystwa Artystów Polskich, organizującego m.in. koncerty, w 1912 występowała na imprezach dobroczynnych, w sez. 1912/13 – w teatrach operowych w Lublanie i Zagrzebiu śpiewała takie partie, jak: Antonia (Opowieści Hoffmanna), tyt. w Tosce, Małgorzata (Faust). Po tej ostatniej napisano: „jej głos ma słodkie brzmienie. Śpiewa czysto i pewnie. Rejestry ma wyrównane, a frazowanie piękne. Na początku grała zbyt dyskretnie, w scenie ogrodowej już ożywiona i b. poetycka, w kościele wykazała dramatyczną moc, w więzieniu – jaśniała uduchowieniem” („Narodne Novine”).
W sezonach letnich 1915 i 1916 śpiewała gościnnie we Lwowie i w Krakowie partie sopranowe w operach – oprócz Halki i Małgorzaty, Santuzzę (Rycerskość wieśniacza), Cho-cho-san (Madame Butterfly) oraz w operetkach, np. Saffi (Baron cygański). W partii Halki występowała ponadto w Stanisławowie (1916) i w T. Wielkim w Warszawie (1917), gdzie zaliczono ją „do solistek zdolniejszych i starannie przygotowanych do zawodu” (cyt. za J. Prosnakiem).
17 maja 1919 została zaangażowana do opery w Belgradzie, gdzie pozostała do 4 maja 1925; w sez. 1924/25 śpiewała równocześnie w operze w Nowym Sadzie. Niektóre partie z tego okresu: Mimi (Cyganeria), tyt. w Manoni Żydówce, Lotta (Werther), Tatiana (Eugeniusz Oniegin), Marzenka (Sprzedana narzeczona). W 1923 przyznano jej order Św. Sawy za zasługi artystyczne na scenach operowych Jugosławii. Latem 1925 występowała w Krakowie z zespołem artystów opery warszawskiej; 9 marca 1926 wzięła udział w krakowskim koncercie ku czci G. Verdiego. W lipcu 1926 śpiewała gościnnie w operze poznańskiej Leonorę (Trubadur), Micaelę (Carmen) i Halkę.
Bibliografia
Kaczyński: Dzieje Halki; Kraków muz. 1918–1939: Reiss: Almanach muz. Krakowa; Slovenski gledaliśki Leksikon, Ljubljana 1972; B.S. Stojković: Istorija srpskog pozoriśta od sredujeg veka do modernog drba (drama i opera), Beograd 1979; Świtała; Webersfeld: Teatr Hellera; Bałkan (Beograd) 1922 nr 277; Kur. Stan. 1916 nr 1548; Kur. Warsz. 1923 nr 201; Młoda Muz. 1909 nr 15; Narodne Novine (Zagreb) z 24 kwietnia 1913; Scena i Szt. 1909 nr 41, 42; Świat 1912 nr 13 (il.), 1913 nr 23 (il.), 1917 nr 21 (il.); Afisze, IS PAN; Prosnak: T. Wielki.
Ikonografia
Fot. – MTWarszawa.
Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1900–1980, t.II, PWN Warszawa 1994
Zachowano konwencję bibliograficzną i skróty używane w źródłowej publikacji.
