Pelagia Ruszkowska
RUSZKOWSKA Pelagia, zamężna Niemojewska (działała 1875-1886), aktorka, śpiewaczka. Była córką Franciszka R., siostrą -> Ryszarda R. W 1875 występowała w zespole J. Łuby w Kaliszu, w 1875-77 w zespole A. Trapszy, m.in. w Lublinie, Łodzi, Piotrkowie i warsz. t. ogr. Eldorado i Arkadia, w sez. 1877/78 u J. Rybackiego w Radomiu i Kielcach, w lecie 1878 w warsz. t. ogr. Alhambra i Arkadia, w 1878-79 w zespole B. Kremskiego i H. Wójcickiego w Płocku, Lublinie i Łowiczu, w sez. 1880/81 prawdopodobnie w t. poznańskim. W 1881 debiutowała w t. lwów. w rolach Krystyny Oyadec ("Miłość ubogiego młodzieńca") i Pawłowej ("Marcowy kawaler"); zaangażowana do ról subretek występowała tam do 1883. Od 21 IV 1883 do 10 V 1885 należała do zespołu t. krak. i brała udział w wyjazdach zespołu do Tarnowa i Szczawnicy. W listopadzie 1886 została ponownie zaangażowana do t. lwow., ale zapewne wkrótce opuściła scenę i wyszła za mąż za rotmistrza Niemojewskiego.
Wg recenzenta "Echa Muzycznego, Teatralnego i Artystycznego" wyróżniała się "w rolach pokojówek delikatniejszej natury, sentymentalnie zalotnych". Grała takie role jak np. Wanda ("Mąż z grzeczności"), Helenka ("Pan Damazy"), Janina ("Dom otwarty"), a niekiedy śpiewała w operetkach, np. partie Pauliny ("Życie paryskie"), Kupidyna ("Orfeusz w piekle").
Bibl.: Dąbrowski: Teatr w Lublinie; Got: Teatr Koźmiana; Koźmian: Teatr; Pepłowski: Teatr we Lwowie II; Solski: Wspomnienia; EMTA 1883 nr 12, 1884 nr 60.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
