Tadeusz Skalski
SKALSKI Tadeusz Jakub (1851 Lwów - 6 IV 1895 Lwów), aktor, śpiewak, reżyser. Był synem rękawicznika lwow., mężem -> Elżbiety S. z domu Heger. Uczył się w lwow. szkole dram. i 13 VI 1871 wystąpił po raz pierwszy na popisie w roli Kaspra ("Nikt mnie nie zna"). W 1871-72 występował w zespole t. ukr. Tow. Ruska Besida pod kier. E. Baczyńskiego. Zaangażowany następnie do zespołu t. lwów. występował tu początkowo jako chórzysta, z kolei zaczął grać małe role komediowe, przeważnie służących. Po kilku latach zaczął otrzymywać większe role w komediach i operetkach. We Lwowie występował w zasadzie przez cały czas swej kariery scen., wyjąwszy tylko następujące okresy: lato 1878 (z częścią zespołu lwow. w warsz. t. ogr. Eldorado), od września 1877 do stycznia 1878 (w t. krak.), styczeń 1880 (gościnne występy w Poznaniu), maj 1885 (występy na "wieczorach humorystycznych" w t. krak.), od listopada 1885 do lata 1886 (występy w zespole pod dyrekcją H. Lasockiego, m.in. w Stanisławowie, na Podgórzu w Krakowie, Tarnowie i Rzeszowie) i krótki okres w 1887 (do jesieni tego roku). Poza tym sporadycznie występował w zespole t. ukr. Tow. Ruska Besida: w Tarnopolu (7 V 1889), Stanisławowie (grudzień 1889), Samborze (marzec-kwiecień 1890) i Nowym Sączu (lipiec 1890). W 1880-92 niemal co roku , z zespołem opery i operetki lwow. wyjeżdżał na występy do Krakowa. W 1882 występował wraz z zespołem lwow. w Wiedniu. Od ok. 1882 także reżyserował, gł. operetki, ale i opery (m.in. "Halkę", "Straszny dwór", "Opowieści Hoffmanna"). W 1893 z powodu choroby umysłowej wycofał się ze sceny. Zmarł w zakładzie dla obłąkanych.
Był bardzo popularnym i lubianym we Lwowie komikiem. Miał twarz charakterystyczną, raczej brzydką, o nieregularnych rysach, odznaczającą się za to komiczną ruchliwością. Mimo słabego głosu a nawet wady dykcji (trochę seplenił) umiał się podobać. Wg S. Pepłowskiego "niedostatkowi głosu zapobiegał falsetem, lub śpiewał swe arietki recitando". Jego gra, "pełna humoru i naturalności, niepowtarzająca się i wolna od przesady, świadczyła o niepospolitej, wrodzonej sile komicznej". Pisał też dla siebie dowcipne kuplety, które "miały sławę we Lwowie, gdyż nosiły cechę czysto lokalną i okolicznościową" - pisał S. Pepłowski. Występował w operetkach, wodewilach, komediach i farsach. Jego najbardziej znane role to: Filip ("Gonitwa za szczęściem"), Don Bolero ("Girofle-Girofla"), Żupan ("Baron cygański"), Celestyn ("Nitouche"), Baron Weps ("Ptasznik z Tyrolu"), Menelaus ("Piękna Helena"), Wójt ("Dzwony kornewilskie"), Frosch ("Zemsta nietoperza"), Baron Roupinelle ("Gaskończyk"), Szydełko ("Gałganduch, czyli Trójka hultajska"), Kwik ("Skalmierzanki"), Lejbuś ("Emigracja chłopska"), Grzempielewski ("Marcowy kawaler"), Melchior ("Chcę sobie pohulać").
Bibl.: Got: Teatr Koźmiana; Pepłowski: Teatr we Lwowie I, II; EMTA 1887 nr 214, 1894 nr 577, 1895 nr 15 (il.); Afisze, Bibl. Jagiell.; Materiały R. Pyłypczuka, Kijów.
Ikon.: Fot. pryw. i w rolach - Bibl. Nar. (Zakład Grafiki), MHKraków, MTWarszawa, zb. J. Gota Kraków (tbl. Artyści sceny lwowskiej).
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
