Franciszka Swaryczewska
SWARYCZEWSKA Franciszka, z Gajewskich (działała od 1867 - zm. luty 1889 Częstochowa), aktorka. Była siostrą -> Marii Gajewskiej, żoną - Henryka S. Do 1873 używała na scenie nazwiska panieńskiego. W 1867-68 występowała w zespole M. Stengla w Tarnowie, w sez. 1868/69 w Krakowie i latem 1869 z zespołem krak. w Poznaniu, w 1870 w zespole P. Woźniakowskiego w Tarnopolu i M. Stengla podczas objazdu po Wielkopolsce, w 1871-73 u P. Woźniakowskiego, m.in. w Tarnowie, Rzeszowie i Stanisławowie. Informacje z 1867-73 mogą dotyczyć także jej siostry -> Marii Gajewskiej oraz dwóch aktorek występujących w tym czasie -> Joanny Gajewskiej i -> Teresy Gajewskiej. Ok. 1873 wyszła za aktora i dyr. t. Henryka S. i zaczęła używać na scenie jego nazwiska. W sez. 1873/74 występowała w zespole J. Grabińskiego w Lublinie, w lecie 1875 w warsz. t. ogr. Tivoli, w 1876 u J. Grabińskiego, m.in. w Płocku, w 1877 u F. Idziakowskiego, W. Wernera i Ł. Kościeleckiego w Kaliszu, w lecie tego roku w warsz. t. ogr. Alkazar i Arkadia, w 1878 w zespole A. Trapszy, m.in. w Piotrkowie (styczeń), Kaliszu (luty-maj), Łodzi i Lublinie i stąd w końcu września 1878 wyjechała do Siedlec i Kobrynia. Następnie występowała w zespołach: J. Puchniewskiego w Piotrkowie (koniec 1878), Kaliszu (styczeń-maj 1879), w warsz. t. ogr. Alhambra (lato 1879), J. Grabińskiego w Lublinie (sez. 1884/85-do 5 III 1885), w warsz. t. ogr. Alhambra (1885), w t. pozn. (styczeń 1886), u J. Szymborskiego w Płocku (1886), następnie w Łęczycy i Łomży oraz u K. Hoffmana i J. Głodowskiego w Kole (1887), u H. Swaryczewskiego (1888) i J. Szymborskiego w Częstochowie (1889). Tam zmarła nagle w garderobie teatralnej. Była dobrą aktorką charakterystyczną, grała m.in. Anielę ("Damy i huzary"), Tykalską ("Pan Damazy"), Ciaputkiewiczową ("Grube ryby"), Felicję ("Oddajcie mi żonę"). Śpiewała także w operetkach, np. Baronową ("Życie paryskie"), Mirabellę ("Baron cygański").
Bibl.: Dąbrowski: Teatr w Lublinie; Kaszyński: Dzieje sceny kaliskiej s. 131; Got: Role Solskiego; EMTA 1889 nr 289; Świat 1892 nr 10 (K. Estreicher); Afisze Bucholtzów, WAP Lublin; Krzesiński: Raptularz.
Ikon.: NN: Portret (zespół teatru w Tivoli) lit., repr. Mucha 1875 nr 33.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
