Interesujące konfrontacje
Wielka szkoda, że Teatr im. Stanisława Wyspiańskiego z Katowic zjechał do Warszawy tylko na dwa wieczory, bo na pewno chętnie, z pożytkiem i przyjemnością obejrzałaby jego przedstawienia większa liczba widzów. Tym bardziej, że repertuar był atrakcyjny. Pierwszego wieczoru pokazano nam bardzo interesującą sztukę Jean Anouilha "Becket - czyli honor Boga", drugiego zaś mieliśmy okazję porównania warszawskiej inscenizacji "Śmierci Gubernatora" Leona Kruczkowskiego z inscenizacją katowicką.
Tematem sztuki Anouilha jest autentyczne wydarzenie z dziejów dwunastowiecznej Anglii, ale francuski dramaturg nie pisze kroniki historycznej, więc mało dba o realia, nawet znane fakty kształtuje przekornie, podporządkowując je swobodniej fikcji literackiej. W starciu króla Henryka II z Tomaszem Becketem, prymasem Anglii, wyobraźnię pisarza zdaje się pociągać przede wszystkim konflikt dwóch inteligencji i dwóch całkowicie odmiennych konstrukcji psychologicznych. Z tych antynomia buduje efektowny, doskonale skomponowany dramat, o świetnym dialogu, rojącym się od igraszek intelektualnych. Gdyby komuś te uroki nie wystarczały i chciał się doszukać w "Beckecie" jakiejś myśli głębszej - mógłby ją może znaleźć w sferze zagadnienia lojalności wobec własnej roili w społeczeństwie.
Za przedstawienie sztuki Anouilha Teatr Śląski otrzymał pierwsza nagrodę na wiosennym festiwalu wrocławskim. Decyzji jurorów należy tylko przyklasnąć, prezentuje ona bowiem rzeczywiście bardzo porządną robotę teatralną. Reżyser Maryna Broniewska zmontowała wieloobrazowe widowisko w harmonijną, konsekwentną całość, mając szczególnie staranną pieczę nad czystością i wyrazistością dialogu, toteż zabłysły wszystkie jego barwy. Sukces zapewniła także trafna obsada, zwłaszcza ról czołowych. Jerzy Kaliszewski (Tomasz Becket) i Tadeusz Kalinowski (Król) tworzą sugestywny kontrast dwóch odmiennych indywidualności, operując środkami dojrzałego, bogatego aktorstwa. Nie sposób z braku miejsca choćby tylko wymienić wszystkich wyróżniających się wykonawców, wspomnijmy więc jeszcze tylko pełną wdzięku Ewę Lassek (Gwendolina) i Mieczysława Ziobrowskiego, bardzo dowcipnie puentującego "kwestie" króla.
Pewne zastrzeżenia budzi w tym przedstawieniu tylko scenografia. Kazimierz Wiśniak organizuje scenę wprawdzie lakonicznymi, syntetycznymi akcentami, ale nadmierny ich ruch przy podniesionej kurtynie zbyt natrętnie rzuca się w oczy. Niefortunnym pomysłem są również "lajkoniki", wywołujące niezamierzony efekt humorystyczny.
Dla odmiany - scenografia, zaprojektowania przez Wiesława Langego, jest najmocniejszą stroną katowickiej inscenizacji "Śmierci Gubernatora". Może ona śmiało rywalizować z warszawską kompozycją Andrzeja Stopki, a w niektórych obrazach (np. scena w więzieniu na tle opuszczonej żelaznej kurtyny, czy poruszana światłem huśtawka w scenie spotkania Gubernatora z pensjonarkami) przewyższają nawet pięknością.
Bardzo interesujący materia! porównawczy daje również zestawienie warszawskiej reżyserii Dejmka z katowicką Jerzego Jarockiego, a także interpretacji roli Gubernatora - przez Mrożewskiego w Warszawie i Kaliszewskiego w Katowicach. Obydwie inscenizacje maja format monumentalny, ale gdy Dejmek komponuje całości, sugestywne, klarowne, lecz chłodne, Jarocki bardziej dba o ciepło żywego człowieka w poszczególnych scenach. Przeciwnie rzecz się ma natomiast z interpretacją postaci czołowej - tu Mrożewski był cieplejszy, Kaliszewski jest skupiony, poważny, bardziej intelektualny, niż uczuciowy.
Cechą katowickiej inscenizacji "Śmierci Gubernatora" jest wyrównane, bardzo dobre aktorstwo. Wiele wrażeń zawdzięczamy Bolesławowi Smeli (Więzień), Aleksandrze Górskiej, Krystynie Tworkowskiej, Krystynie Moll i Krzesisławie Dubiel (pensjonarki), Stanisławie Łopuszańskiej (Anna Maria), Kazimierzowi Iwińskiemu (O. Anastazy) i in.
Spotkanie było interesujące, szkoda tylko, powtarzam to raz jeszcze, że trwało tak krótko.
