Życie na tomy
Wydany niedawno "Raptularz" Zbigniewa Raszewskiego to jedna z najważniejszych książek teatralnych ostatnich lat - pisze Iza Natasza Czapska.
Niemal trzydzieści lat życia zamknięte w dwóch tomach. Skromnie. Niewiele. Do udźwignięcia. A jednak to imponujące, doniosłe przedsięwzięcie - samego Zbigniewa Raszewskiego, opracowujących jego dzienniki Edyty i Tomasza Kubikowskich oraz wydawnictwa Puls.
Profesor Raszewski, autor "Krótkiej historii teatru polskiego", będącej wciąż żelazną lekturą studentów teatrologii, od 1965 do 1992 roku prowadził zapiski, w których codzienne sprawy domowe i rodzinne przeplatają się z burzliwym życiem kulturalnym PRL-u. To, co dziś jest oswojoną już historią, na kartkach "Raptularza" ma walor świeżo zanotowanego przeżycia.
W niedzielę 10 marca 1985 profesor pisze: "Wczoraj spalił się Teatr Narodowy. (...) Znalazłem się na placu Teatralnym, zwabiony dymem, głosami syren i ograniczeniami ruchu. (...) Prawie nikt nie wiedział, co się pali. W jednym miejscu stało dwóch inteligentów. Ci znali i nazwę i wnętrze teatru, ale nie żałowali go."
Od notatki z 7 grudniu 1967 roku: "Po południu rozchodzi się wiadomość, że Dziady zostały zakazane." Rozpoczyna się jeden z najitensywniejszych fragmentów "Raptularza", emocjonujący zapis afery ze zdjęciem "Dziadów" Dejmka i z wydarzeń marcowych.
"Raptularz" nie jest przeznaczony tylko dla nie wychodzących na światło dzienne badaczy polskiego teatru. Jest w nim sporo celnych spostrzeżeń na temat mechanizmów właściwych polityce państwa totalitarnego, zmieniających się na przestrzeni lat poglądów i postaw, a także zwykłych problemów obywatela PRL. Raszewski doczekał wolnej Polski, ale w styczniu 1990 roku zanotował: "Nie ma wątpliwości: wszystkie przemiany tegoroczne okazały się w końcu powierzchowne lub pozorne, a to, co mamy jest kontynuacją Polski ludowej." Zmarł dwa lata później, pozostawiając po sobie gorzki i surowy dokument.
