Artykuły

Program wydarzeń towarzyszących polskiej prezydencji w Radzie Unii Europejskiej będzie największą prezentacją kultury naszego kraju po 1989 roku. Od lipca do grudnia ma się odbyć w sumie 1400 imprez w kraju i za granicą. - Chcemy pokazać Polskę jako kraj innowacyjny i kreatywny, który szanuje tradycję, a jednocześnie inwestuje w sztukę współczesną - mówiła na wczorajszej konferencji w Urzędzie Rady Ministrów wiceminister kultury Monika Smoleń.

Programowi zagranicznemu, który przygotowuje Instytut Adama Mickiewicza, patronuje trójka wielkich polskich twórców XX wieku: Czesław Miłosz, Stanisław Lem i Karol Szymanowski. Poezje Miłosza w przekładach i w interpretacji wielkich aktorów, m.in. José Luisa Gómeza, Gerarda Depardieu i Sophie Rois, znajdą się na specjalnym audiobooku, który będzie dołączany do najważniejszych europejskich gazet, m.in. brytyjskiego "The Times", niemieckiego "Die Zeit" i hiszpańskiego "El Pa~s". Na podstawie twórczości Lema powstanie komiks, spektakl plenerowy i opera, natomiast muzyka Szymanowskiego zabrzmi w najlepszych salach koncertowych świata, m.in. Teatro Real w Madrycie, La Monnaie w Brukseli i w Filharmonii Moskiewskiej.

IAM przygotowuje specjalnie na prezydencję cykl filmów dokumentalnych "Przewodnik do Polaków", które pokażą z nowej, nieoczekiwanej strony życie w czasach PRL-u. Oprócz znanego już filmu "Beats of Freedom", o fenomenie muzyki rockowej, będą to: "Toys" - o zabawie i zabawkach z czasów komunistycznych, "Art of Freedom" - opowieść o legendarnych polskich himalaistach: Jerzym Kukuczce, Krzysztofie Wielickim i Wandzie Rutkiewicz, oraz "Political Dress" - rzecz o podziemnej modzie.

Najbardziej intrygujący dokument przygotowują Bartek Konopka i Piotr Rosołowski, autorzy nominowanego do Oscara "Królika po berlińsku". Będzie to historia Haitańczyka polskiego pochodzenia, kapłana wudu, który za sprawą Jerzego Grotowskiego trafił do Polski w gorących latach 80. i pozostał na dłużej, aby pomóc otworzyć Polakom serca i umysły. M.in. 13 grudnia 1981 roku odprawiał rytuały mające wypędzić złe duchy z duszy generała Jaruzelskiego. Jak mówił szef IAM Paweł Potoroczyn, wiele europejskich stacji telewizyjnych zainteresowanych jest emisją filmów, będą też one prezentowane na międzynarodowych festiwalach.

Interesująco zapowiada się akcja układania w przestrzeni publicznej wielkich, patchworkowych puzzli, które polska projektantka Monika Jakubiak uszyje wraz z mieszkańcami 12 miast na świecie. Mają one utworzyć hasło kulturalnej prezydencji: I, CULTURE - JA, KULTURA. Pierwsza odsłona projektu - 14 maja, podczas Nocy Muzeów w Warszawie.

Oprócz flagowych projektów IAM prezydencję będą też wspierały wydarzenia przygotowane przez polskie i zagraniczne instytucje kultury w ramach ministerialnego programu "Prezydencja 2011". To m.in. monograficzna wystawa Wilhelma Sasnala w Whitechapel Gallery w Londynie, jednej z najważniejszych galerii na świecie, ekspozycja "Polska-Niemcy. 1000 lat" w berlińskim Martin-Gropius-Bau, którą przygotowuje polska kuratorka Anda Rottenberg, wystawa "Złote czasy Rzeczpospolitej" w Pałacu Królewskim w Madrycie czy prapremiera opery "Madame Curie" Elżbiety Sikory, którą Opera Bałtycka zaprezentuje w sali UNESCO w Paryżu.

W kraju program kulturalny zainauguruje 1 lipca premiera "Króla Rogera" Szymanowskiego, którą w warszawskim Teatrze Wielkim wyreżyseruje Brytyjczyk David Pountney. W przeddzień w Krasnogrudzie na Suwalszczyźnie w dworku rodziny Miłoszów w setną rocznicę urodzin poety spotkają się wielcy filozofowie i twórcy na dyskusji pod hasłem "Rodzinna Europa". Wezmą w niej udział m.in. socjolog Zygmunt Bauman, filozof Giorgio Agamben, poeci Tomas Venclova i Julia Hartwig.

W kraju najwięcej będzie się działo we Wrocławiu, do którego w początkach września zjedzie kilkuset intelektualistów i twórców na Europejski Kongres Kultury. Towarzyszyć mu będzie szeroki program kulturalny, m.in. premiera spektaklu Doroty Masłowskiej i Krystiana Lupy w Teatrze Polskim, przegląd kina europejskiego przygotowany przez Romana Gutka czy wspólne koncerty Krzysztofa Pendereckiego z Jonnym Greenwoodem z Radiohead i Aphexem Twinem, słynnym twórcą muzyki elektronicznej.

Imprezy kulturalne odbędą się także w Sopocie, Krakowie, Katowicach, Poznaniu i Warszawie, gdzie będą towarzyszyły spotkaniom europejskich polityków. Jak podkreśla Michał Merczyński, szef NiNA, program w poszczególnych miastach powstaje we współpracy z lokalnymi organizacjami i instytucjami. W Sopocie odbędzie się konferencja wolnej kultury "We Are More!" oraz projekt obywatelski "Demokracja - Sztuka", w Katowicach na sierpniowym Off Festivalu zagra ponad 20 zespołów z całego świata, m.in. francuski Gable i Das Racist z Nowego Jorku, w Krakowie w Łaźni Nowej Grzegorz Jarzyna wyreżyseruje "Pasję wg św. Łukasza" Pendereckiego, a w Poznaniu tancerze z Polski, Danii i Cypru przełożą muzykę dawną na język współczesnej choreografii.

W Warszawie w dniu inauguracji polskiej prezydencji działać będą aż cztery otwarte sceny muzyczne: dziecięca, eksperymentalna, etniczna i główna pod Pałacem Kultury. Ten ostatni koncert mają poprowadzić Krzysztof Materna i Kuba Wojewódzki, a usłyszymy na nim klasyczne polskie przeboje w wykonaniu światowych gwiazd. Ważnym wydarzeniem będzie także premiera nowego utworu Pawła Mykietyna w Filharmonii Warszawskiej.

Osobnym nurtem będą wspólne projekty z krajami Partnerstwa Wschodniego. Najważniejszy to "I, Culture Orchestra", w której pod kierunkiem polskiego dyrygenta Pawła Kotli zagra ponad 100 młodych muzyków wyłonionych podczas przesłuchań w siedmiu krajach: Ukrainie, Białorusi, Gruzji, Azerbejdżanie, Armenii, Mołdawii i Polsce. Orkiestra wzorowana na znanych zespołach, takich jak West-Eastern Divan Orchestra Daniela Barenboima czy Orkiestra Młodzieżowa Unii Europejskiej, koncertować będzie w najlepszych salach Europy, m.in. w Royal Festival Hall w Londynie i w Berlińskiej Filharmonii. Sztuka ze wschodu pojawi się na wystawie w białostockiej Galerii Arsenał i w Lublinie, dokąd przyjadą na rezydencje artyści z Europy Wschodniej. Będzie też specjalne wydanie lubelskiego festiwalu Najstarsze Pieśni Europy, poświęcone tradycjom muzycznym Wschodu.

W kwietniu NiNA ma ogłosić konkurs na "Gest polskiej prezydencji". Chodzi o akcję społeczną, która w symboliczny sposób zintegruje Polaków. Austriacy w czasie swojej prezydencji przyszli na jeden z koncertów przebrani na biało; Michał Merczyński liczy, że uda się znaleźć równie silny znak.