"Długi obiad świąteczny"
Amerykański dramaturg Thornton Wilder znany jest u nas przede wszystkim jako autor "Naszego miasta". Sztuka ta grana była przed wojną w reżyserii Leona Schillera, a po wojnie w kilku teatrach i pokazana została w Teatrze TV w reżyserii Jerzego Gruzy.
"Długi obiad świąteczny" to historia nie jednego miasta, lecz jednej rodziny. W utworze tym przemija połowa wieku, od lat sześćdziesiątych XIX stulecia po pierwszą wojnę, światową. Nie zmienia się jednak stół nakryty do uroczystego obiadu w święta Bożego Narodzenia, ani tradycyjny indyk na stole. Wymieniają się natomiast uczestnicy: rodzą się, dorastają, dojrzewają, starzeją się i odchodzą na zawsze. Żyją w Ameryce, ale mogliby żyć nieomal wszędzie. Potoczność, codzienność podniesiona jest w tej sztuce do znaczenia symbolu. Jest zwierciadłem ludzkiego losu, w jego powtarzających się smutkach i prostych radościach, w okrucieństwie rozstań i spokojnej w końcu zgodzie na nieubłagane przemijanie.
Autor prowokuje reżysera i aktorów, by skomponowali przedstawienie dalekie od realizmu obyczajowego. Daje możność budowy widowiska poetyckiego, w którego prostocie zawarte są głębokie treści humanistyczne.
