Artykuły

Polska prezydencja sprzyjała kulturze, ale co w 2012 roku pozostanie z tego fajerwerku pomysłów? - pisze Jacek Marczyński w Rzeczpospolitej.

W ciągu sześciu miesięcy artyści i menedżerowie hojnie korzystali z finansowych dobrodziejstw polskiej prezydencji. Narodowy Instytut Audiowizualny, który odpowiadał za towarzyszący jej program kulturalny w kraju, otoczył opieką ponad 1000 projektów.

Zdecydowana większość nie została jednak przygotowana z myślą o naszym przewodnictwie w Unii. Jeśli na liście instytutu znalazło się prawie 60 festiwali, a także ogromna liczba wystaw, koncertów oraz premier teatralnych, to zdecydowana większość tych imprez odbyłaby się i bez specjalnej okazji. Poznańska Malta, Festiwal Muzyki Polskiej w Krakowie, Warszawski Festiwal Filmowy czy Festiwal Szekspirowski w Gdańsku od lat są obecne w kalendarzu wydarzeń.

Dla wielu z nich mariaż z prezydencją okazał się korzystny, bo uchronił od groźby finansowych cięć w trudnym 2011 roku. Polska zaś mogła pokazać się licznym zagranicznym gościom jako kraj kwitnący kulturalnie.

Stworzyliśmy sobie wizerunek efektowny, ale chyba nie do końca prawdziwy. Zweryfikuje go rok 2012, bo kryzys może dotrzeć do instytucji artystycznych i spowodować w nich cięcia budżetowe.

W rankingu kulturalnych hitów prezydencji szczególne miejsce należy się wrześniowemu Europejskiemu Kongresowi Kultury we Wrocławiu. Zarówno jego entuzjaści, jak i krytycy emocjonowali się listą zaproszonych twórców i intelektualistów oraz toczoną przez nich dyskusją. Był jednak ważny, bo zaprezentował naszą ofertę artystyczną szefom festiwali, dyrektorom i menedżerom z całej Europy.

Z myślą o kongresowej publiczności powstał choćby najlepszy polski spektakl sezonu: "Tęczowa trybuna 2012" [na zdjęciu] Strzępki i Demirskiego. Teraz należy czekać na zagraniczne zaproszenia dla naszych artystów i zespołów. Takie choćby, jak z Londynu, gdzie w marcu w 2012 r. zostanie powtórzony wspólny, wrocławski koncert Krzysztofa Pendereckiego i Jonny'ego Greenwooda z Radiohead.

Polska prezydencja była też przykładem, że kultura może udanie łączyć się z polityką. Ideę Partnerstwa Wschodniego wspierała wystawa przygotowana w białostockim Arsenale "Podróż na wschód", obecnie można ją jeszcze obejrzeć w krakowskim MOCAK. Obok artystów z Polski i Szwecji prezentowali się twórcy z Armenii, Azerbejdżanu, Białorusi, Gruzji, Mołdawii i Ukrainy.

Podobny cel przyświecał powołaniu orkiestry I, Culture. Zagrało w niej 120 młodych muzyków z Polski oraz tych samych krajów wschodnich. Zaprezentowali się oni w najlepszych salach Europy: Filharmonii Berlińskiej, Teatro Real w Madrycie, Royal Albert Hall w Londynie czy Palais des Beaux-Arts w Brukseli. Wszędzie przyjęto ich znakomicie, więc postanowiono, że zespół będzie działał dalej, w 2012 roku.

Orkiestrę I, Culture stworzył Instytut Adama Mickiewicza, odpowiedzialny podczas prezydencji za promocję w świecie. Swoją działalność sumuje w liczbach: 400 wydarzeń w 100 dni, w dziesięciu stolicach i dziesięciu strefach czasowych. Program odbiegał od tradycyjnych prezentacji, kiedy jeździliśmy po świecie z Chopinem i folklorem. Do Tokio zawieźliśmy więc muzykę klubową oraz najnowsze dokonania sztuk wizualnych, w innych miastach nie brakowało happeningów i działań ulicznych. Największą frekwencją cieszyły się jednak wystawy.

Najważniejszymi bohaterami byli trzej wielcy twórcy: Stanisław Lem, Czesław Miłosz oraz Karol Szymanowski. Premierę jego "Króla Rogera" obejrzeli w Warszawie 1 lipca wszyscy goście inauguracyjnej gali prezydencji, w wersji koncertowej opera została ponadto wykonana w Brukseli i Kijowie.

Rok 2012 też będzie należał do Szymanowskiego, którego utwory zdominują na przykład muzyczny program festiwalu w Edynburgu.

Kulturalne hity prezydencji za granicą

Wystawa "Polska. Skarby i kolekcje artystyczne. Złote czasy Rzeczypospolitej" w Madrycie - 95 tys. widzów

Wystawa "Obok. Polska - Niemcy. 1000 lat historii w sztuce" w Berlinie - dotąd 50 tys. widzów (pokaz trwa do 9 stycznia)

Wystawa "Power of Fantasy" w Brukseli - 18 tys. widzów

I Culture Puzzle - projekt w przestrzeni publicznej w 12 stolicach świata - 12 tys. uczestników

"Planeta Lem" - tournée Teatru Biuro Podróży w ośmiu stolicach - 10 tys. widzów I,Culture Orkiestra - 6 tys. widzów podczas tournée

"Król Roger" - inauguracja w Warszawie, koncerty w Brukseli i Kijowie - ponad 5 tys. widzów

Kulturalne hity prezydencji w kraju

Koncert na inaugurację - 40 tys. widzów pod Pałacem Kultury w Warszawie i około 1 mln telewidzów TVP

Wystawa "Podróż na Wschód" w Białymstoku, obecnie w MOCAK w Krakowie - 300 tys. zwiedzających

Europejski Kongres Kultury we Wrocławiu - ok. 200 tys. uczestników i widzów

-oprac. Monika Kuc