Lord Jim
Adaptacja słynnej prozy Josepha Conrada to pierwsze z realizowanych dla Teatru Telewizji dzieł w cyklu "Największe powieści XX wieku".
Wydana w 1900 r. powieść "Lord Jim" stawiana jest obok "Nostromo" najwyżej w dorobku Josepha Conrada-Korzeniowskiego i uznawana za pierwszy utwór, w którym pisarz ujawnił pełnię swych możliwości artystycznych. Ta historia miała już wiele scenicznych przeniesień, na jej motywach zrealizowano też dwa filmy. W pierwowzorze literackim odnajdywano wątki przygodowe, romantyczne, psychologiczne, ale przede wszystkim najistotniejszy, moralny dylemat bohatera. Tym tropem poszła też najnowsza adaptacja telewizyjna pióra Michała Komara, pisarza i conradysty (autora m.in. tomu znakomitych szkiców "Piekło Conrada") - wysuwając na plan pierwszy kwestię honoru i poczucia odpowiedzialności, winy i jej odkupienia. Scenariusz telewizyjny i sam spektakl możliwie wiernie oddają kompozycję powieści i wielowarstwowość narracji. Spektakl, tak jak powieść, składa się z dwóch części - pierwsza przedstawia niejednoznaczne okoliczności katastrofy starego parowca wiozącego mahometańskich pielgrzymów i proces próbujący je wyjaśnić, druga opowiada o podejmowanych przez Jima próbach rehabilitacji i zadośćuczynienia za winę sprzed lat. Podobnie jak w prozie Conrada, w widowisku różne wątki opowieści splatają się, rwą i powracają, ustawicznie zmienia się czas i miejsce akcji oraz perspektywa narracji. Reżyser Laco Adamik zrezygnował ze zdjęć plenerowych, realizując całość w studiu telewizyjnym. Egzotyczne pejzaże, sceny na statku, sala sądowa, oficerskie kluby, w których postaci komentują wydarzenia i wspominają, wioska na małej wyspie, w której zamieszkał Jim - wszystko pokazane umownie, zgodnie ze starą szkołą teatru telewizji, oddaje atmosferę i klimat miejsca, lecz przede wszystkim skupia się na postaciach i tekście, nie odwracając niczym uwagi od dominującego problemu. - Skoncentrowaliśmy się na najważniejszym - dylemacie moralnym Jima - mówił reżyser. - Był człowiekiem, który postanowił za wszelką cenę wytrwać w swym postanowieniu zadośćuczynienia za swoją winę - nawet - za cenę życia. Lord Jim to postać tragiczna, człowiek, który doznał chwili słabości i upodlenia, ale i wielkości, doskonałości.
Ta epicka, tradycyjna w formie realizacja, z gwiazdorską wręcz obsadą, wydać się może nieco zbyt konserwatywna w zastosowaniu środków technicznych, wręcz anachroniczna, w kontekście dziś uprawianych w Teatrze Telewizji form. A jednak wpisuje się w znakomitą tradycję rzetelnych, przejrzystych, oddających ducha tekstu, skupionych na słowie i aktorach, oszczędnych telewizyjnych adaptacji sprzed lat.
