Artykuły

- Podążać za marzeniem, i znów za nim podążać, i tak bez końca - usque ad finem... - to nie tylko jedna z najbardziej znanych sentencji powieści Josepha Conrada "Lord Jim", ale także wymowna charakterystyka tytułowego bohatera.

"Lord Jim" jest pierwszym z realizowanych dla Teatru Telewizji dzieł w cyklu "Największe powieści XX wieku". Opowieść o oficerze na statku "Patna", później akwizytorze dostawców okrętowych, romantycznym i tragicznym bohaterze - zyskała liczne grono wielbicieli. Książka ukazała się drukiem po raz pierwszy w 1900 roku w Anglii i od razu zrobiła zawrotną karierę. Tylko w Polsce doliczyć się można jej 24 - dotychczas - wydań.

Słynna powieść Conrada doczekała się wielu adaptacji teatralnych, a także telewizyjnych. W 1948 roku "Lorda Jima" wyreżyserował Mieczysław Kotlarczyk w krakowskim Teatrze Rapsodycznym, w 1972 roku spektakl telewizyjny zrealizowała Lidia Zamkow, a cztery lata później Kazimierz Dejmek wystawił w Teatrze Nowym w Łodzi "Patnę" - spektakl na motywach powieści. Conradowska proza była też dwukrotnie realizowana przez amerykańskich filmowców - w 1925 roku film "Lord Jim" nakręcił Victor Fleming, a w 1965 roku Richard Brooks. Tytułowego bohatera zagrał wówczas Peter O'Toole.

Spektakl realizowany przez Laco Adamika nakręcony został w studiu. Autorką scenografii jest Barbara Kędzierska.

- Podobnie jest w książce Conrada, zachowaliśmy wielowarstwowość narracji - wyjaśnia reżyser. - To mozaikowa opowieść, wątki urywają się, powracają - to bliskie stylowi prozy Conrada. Zrobiliśmy ciekawe zdjęcia. Na umieszczonym w studiu ekranie wyświetlone zostały ruchome elementy, takie jak morze, niebo czy egzotyczny pejzaż południowo-wschodniej Azji. Korzystam z możliwości grafiki komputerowej. Pojawi się pływający po morskich falach statek "Patna", a także tłumy pielgrzymów na jej pokładzie.

Autorem zdjęć jest Adam Sikora. Tytułową rolę zagrał Michał Żebrowski. Partnerują mu m.in. Piotr Fronczewski jako Marlow, Gustaw Holoubek - Stein, Jan Englert - Joseph Conrad, Olgierd Łukaszewicz - Francuz. Wystąpią także: Kazimierz Kaczor, Krzysztof Kołbasiuk, Tomasz Sapryk, Bożena Stachura, Jan Prochyra, Janusz R. Nowicki.

Spektakl zostanie pokazany w poniedziałkowym Teatrze Telewizji.

Laco Adamik

To wspaniała książka, zrobiła na mnie wielkie wrażenie. Adaptację napisał Michał Komar, nie tylko pisarz ale i conradzista. W dużym stopniu oddaje urok i specyfikę prozy Conrada, a na tym bardzo mi zależało. Przy tak delikatnej materii łatwo o pomyłkę. Film Richarda Brooksa z Peterem O'Toole'em został nakręcony jako obraz typowo przygodowy. My staraliśmy się być wierni powieści. Spektakl, tak jak powieść, składa się z dwóch części. Pierwsza - to rozbudowany dyskurs o fatalnej ucieczce Jima - oficera z zagrożonego zatonięciem statku z 800 pasażerami na pokładzie. Część druga jest opowiadaniem o próbie odkupienia tej winy. Po okresie błąkania się po dalekim azjatyckim świecie, Lord Jim wylądował w Patusanie, gdzie stał się dla tamtych mieszkańców przywódcą i wybawicielem. Skoncentrowaliśmy się na najważniejszym - dylemacie moralnym Jima. Był człowiekiem, który postanowił za wszelką cenę wytrwać w swym postanowieniu zadośćuczynienia za swoją winę - nawet - za cenę życia. Lord Jim to postać tragiczna, człowiek, który doznał chwili słabości i upodlenia, ale i wielkości, doskonałości. Czy to będzie ciekawa opowieść dla współczesnych młodych ludzi? Niektórzy uważają, że młodzi dzisiaj są obojętni na tak nieużyteczne i niemodne teraz kwestie jak moralność, poczucie odpowiedzialności. Że są drapieżni, podążają z klapkami na oczach bezpardonowo do przodu. A mnie się wydaje, że każdy kiedyś w głębi duszy - zwłaszcza jako młody człowiek - przeżywa rozterki conradowskiego bohatera. Trzeba tylko o nich przypomnieć, odgrzebać w środku zapomnianą wrażliwość i może - zacząć myśleć na nowo o sobie i o świecie.

Joseph Conrad-Korzeniowski (1857-1924)

Urodził się w Berdyczowie w katolickiej rodzinie o patriotycznych tradycjach. Ojciec za konspiracyjną działalność niepodległościową został zesłany w głąb Rosji z żoną i 7-letnim synem. Korzeniowski miał zaledwie 11 lat, gdy zmarła mu matka, a 12 - gdy ojciec. Wychowywał się pod opieką wuja, który zadbał o staranne wykształcenie chłopca. Od najmłodszych lat Józef marzył o dalekich podróżach, chciał zostać marynarzem. Mając 17 lat wyjechał z listami polecającymi do Marsylii. Od 1878 roku służył w brytyjskiej marynarce handlowej, dochodząc do stopnia kapitana. Pływał po Morzu Śródziemnym, Atlantyku, Oceanie Spokojnym i Indyjskim, poznał Australię, Indie, Syjam, Afrykę, wyspy Archipelagu Malajskiego. Wreszcie otrzymał obywatelstwo brytyjskie. W 1894 roku dotknięty chorobą, przygnębiony śmiercią swego wuja i zarazem najbliższego krewnego, zrezygnował z żeglowania. Zaczął pisać, a inspiracją stały się dotychczasowe przeżycia i podróże. Pierwsza powieść, "Szaleństwo Almayera", ukazała się rok po zejściu na ląd i zjednała początkującemu pisarzowi zarówno szerokie grono czytelników, jak i krytyków. Zirytowany deformacjami nazwiska przez Brytyjczyków, przyjął pseudonim Joseph Conrad. Do jego najbardziej znanych powieści należą m.in.: "Tajfun", "Jądro ciemności", "Tajny agent", "Smuga cienia", "Korsarz".