Artykuły

Teatr jednego aktora to ryzy­kowne przedsięwzięcie i najczę­ściej mało udane. Od monodra­mu wolę więc raczej godzinny monolog ciekawego faceta, któ­ry niczego nie zmyśla i nie uda­je, lecz opowiada o sobie, o swojej pasji czy pracy, o swoim życiu i jego meandrach, o swo­ich odkryciach czy docieka­niach, o swoich prawdziwych porażkach czy sukcesach życiowych. Jeśli natomiast ktoś chce mówić ze sceny cudzym gło­sem (tekstem), musi sobie za­dać pytanie: czym chcę widzów zaintrygować i co mam im cie­kawego do powiedzenia.

Widziałem w życiu kilka znako­mitych monodramów, jak np. "Pan Cogito" w wykonaniu Zapasiewicza, "Kontrabasistę" - Stuhra czy "Scenariusza dla ak­tora instrumentalnego" - Pesz­ka. Oglądałem też rewelacyjne­go Barcisia w jego jednoosobo­wym musicalu, przejmującego Bargiełowskiego w roli doktora Korczaka czy wręcz charyzma­tyczną na scenie Jandę w jej monodramowych kobietach-mężatkach. Kiedy się ma przed oczyma takie właśnie kreacje, nie sposób oprzeć się wrażeniu, że trzeba wiele samozaparcia lub samouwielbienia, by w po­jedynkę pchać się na afisz, nie będąc Stuhrem czy Jandą.

Po udanej roli Don Juana w po­znańskim Teatrze Polskim Grze­gorz Emanuel porwał się na monodram B. M. Koltesa (na scenie Teatru Nowego widzieli­śmy niedawno "Roberto Zucco" - ostatnią sztukę tego francuskiego pisarza). Dał się namó­wić na pretensjonalny, nieteatralny monolog, napisany w la­tach 70. Na opadającej już fali kontestacji tekst ten coś jeszcze znaczył. Może był wyzwaniem i buntem wobec sytego, kon­sumpcyjnego społeczeństwa dobrobytu, może był jak wyrzut sumienia. Grzegorz Emanuel wciela się w outsidera, bezro­botnego i bezdomnego cudzo­ziemca, samotnego i obcego. Ale Koltes to nie Camus. Irytu­jący jest więc literacki styl jego monologu: naturalizm walczy o lepsze z "nowofalowym" gadul­stwem, z banalnym słowotokiem.

Emanuel jest wprawdzie wyko­nawcą o dużej ekspresji, ela­styczności i plastyce. Wykonał też sporą robotę aktorską, ale nie zawsze trafnie i - co gorsza - nie wiadomo po co.